Ruszyła akcja #Nie pracuj na RAKA. Czego dotyczy?

4 lutego obchodzimy w Polsce już po raz 21 Światowy Dzień Walki z Rakiem. To idealna okazja, by zwrócić uwagę na nowotwory złośliwe skóry, o których mimo ich powszechności społeczeństwo zapomina, a z którego powodu co roku umiera 2 tys. Polaków.

Jak wynika z raportu „Rak kolczystokomórkowy  w Polsce” – raki skóry to najczęściej występujące nowotwory złośliwe u człowieka. Eksperci szacują, że po 60 roku życia ponad połowa seniorów zachoruje na raka skóry. Wśród nich około kilku tysięcy będą stanowiły osoby z rakiem kolczystokomórkowym skóry, w tym m.in. rolnicy, sadownicy, ogrodnicy, rybacy, pracownicy budowlani oraz działkowcy i seniorzy z gmin wiejskich i miejsko-wiejskich, którzy przez całe swoje życie zawodowe na niego „pracowali”. To do nich skierowana jest akcja hasztagowa w mediach społecznościowych  zatytułowana #Nie pracuj na RAKA.

Co to za nowotwór?

Rak kolczystokomórkowy skóry to nowotwór złośliwy wywodzący się z komórek nabłonka płaskiego zaliczany do niebarwnikowych nowotworów skóry. Mimo że charakteryzuje się powolnym wzrostem, to późno zdiagnozowany może prowadzić do destrukcji otaczających tkanek i przerzutów do węzłów chłonnych oraz innych narządów.

Jednym z głównych czynników jego rozwoju jest długotrwała ekspozycja na działanie promieniowania UV, dlatego wśród szczególnie narażonych na zachorowania są osoby wykonujące pracę na świeżym powietrzu: rolnicy, sadownicy, ogrodnicy, rybacy, pracownicy budowlani oraz działkowcy i seniorzy z gmin wiejskich i miejsko-wiejskich niestosujący żadnej ochrony przed promieniowaniem słonecznym.

- Z pozoru profilaktyka wydaje się prosta. Przyzwyczajenia do nadmiernej ekspozycji na słońce często biorą jednak górę nad rekomendacjami. Głównie narażone są osoby pracujące na świeżym powietrzu bez odpowiedniej ochrony przed słońcem – podkreśla Szymon Bubiłek ze Stowarzyszenia Pomocy Chorym na Mięsaki i Czerniaki Sarcoma. – Szczególnie w okresie wiosenno-letnim apelujemy, aby podczas wykonywania prac czy odpoczynku na świeżym powietrzu chronić skórę przed słońcem. Wszystkie niepokojące zmiany skórne powinny być skonsultowane z lekarzem dermatologiem lub/i onkologiem. Na raka skóry pracuje się przez całe życie, dlatego tak ważna jest profilaktyka szczególnie wśród osób z grupy ryzyka – dodaje.

Jak rozpoznać raka w pierwszej fazie?

W początkowej fazie rak kolczystokomórkowy z wyglądu przypomina rogowaciejącą, łuszczącą się zmianę o charakterze brodawkowatym, często pokrytą strupkiem, przez co pacjentom wydaje się, że jest to niegroźny defekt kosmetyczny. Tymczasem mimo tego, że rak kolczystokomórkowy charakteryzuje się powolnym wzrostem i początkowo wygląda nie groźnie, to późno zdiagnozowany może prowadzić do destrukcji otaczających tkanek oraz przerzutów do węzłów chłonnych i innych narządów.

Według Krajowego Rejestru Nowotworów w Polsce w 2018 roku odnotowano 14 180 zachorowań na niebarwnikowe nowotwory skóry (6 795 u mężczyzn i 7 385 u kobiet), co odpowiada zachorowalności odpowiednio 8,1 proc. u mężczyzn i 8,1 proc. u kobiet.

Zdaniem ekspertów statystyki dotyczące zachorowalności na ten typ nowotworu mogą być znacznie niedoszacowane i przypadków nowych raków skóry może występować w Polsce kilkadziesiąt tysięcy.

Profilaktyka kluczem do sukcesu

Jednym z głównych elementów profilaktyki przed rakiem kolczystokomórkowym skóry jest samoobserwacja pacjenta, która powinna odbywać się przynajmniej raz w miesiącu. Polega ona na sprawdzeniu skóry pod kątem nowych zmian oraz obserwacji wcześniejszych.

W przypadku pojawienia się jakiejś niepokojącej zmiany konieczna jest wizyta u lekarza dermatologa, który w pierwszej kolejności przeprowadza wywiad uwzględniający czynniki środowiskowe i genetyczne oraz przyjmowane przez pacjenta leki, a następnie przeprowadza badanie.

W przypadku pojawienia się zmian skórnych przypominających raka kolczystokomórkowego pobierany jest wycinek, a następnie bada się go w badaniu histopatologicznym. Im wcześniejsza diagnoza, tym większe szanse na skuteczne leczenie, lecz niestety w Polsce dostęp do specjalisty nadal nie należy do najłatwiejszych, zwłaszcza w małych miejscowościach i gminach wiejskich.

- Pacjenci z obszarów wiejskich, aby skorzystać z pomocy specjalisty muszą jechać do oddalonego o kilkadziesiąt kilometrów miasta, a w przypadku raka kolczystokomórkowego, który dotyka osób starszych jest to bardzo często niewykonalne ze względów finansowych i logistycznych – podkreśla Szymon Bubiłek. – Liczba placówek medycznych na terenach wiejskich jest prawie czterokrotnie mniejsza niż w miastach. Dlatego naszym głównym celem w kampanii RAK UV jest zwiększenie dostępu do świadczeń dermatologicznych, aby ułatwić grupom szczególnie narażonym na zachorowanie dostęp do profilaktyki oraz wdrożenie kompleksowej opieki nad pacjentami
w przypadku zaawansowanej choroby.

Złotym standardem w leczeniu raka kolczystokomórkowego jest interwencja chirurgiczna, którą można zastosować w większości przypadków, szczególnie przy wczesnym wykryciu choroby. Niestety ze względu na lokalizację (np. trudność wycięcia z bezpiecznym marginesem) lub zaawansowanie choroby nie zawsze jest to możliwe.

- Pacjenci, u których nie można zastosować leczenia chirurgicznego, a w Polsce jest ich ok. 100, dotychczas byli leczeni jedynie paliatywnie, czyli objawowo. Leczenie takie obejmuje radioterapie, leczenie bólu, opatrywanie ran nowotworowych oraz chemioterapię. Niestety u pacjentów nieoperacyjnych wskaźniki 3-letniego przeżycia wynoszą ok. 30 proc.. Dla tych chorych jest nadzieją w postaci immunoterapii systemowej, która bardzo dobrze działa również u pacjentów w wieku podeszłym. Niestety na chwilę obecną w Polsce nie jest ona refundowana, ale wierzymy, że to niebawem się zmieni i będziemy mogli tych pacjentów leczyć skutecznie – podkreśla Profesor Rutkowski.

Więcej informacji na temat kampanii na Rakuv.pl.