Rozdział 10. Niepełnosprawni Amerykanie i ONZ

10.2. SPOŁECZEŃSTWO DLA WSZYSTKICH

Po dramatycznych dla kondycji fizycznej, psychicznej i duchowej doświadczeniach II wojny światowej, ludzie dojrzeli do ochrony praw człowieka aktami międzynarodowymi. Właśnie Organizacja Narodów Zjednoczonych, wyrosła na traumatycznym przeżyciu ogólnospołecznym, już 1948 r. uchwaliła Powszechną Deklarację Praw Człowieka. W rocznicę tego dnia do dzisiaj obchodzimy Dzień Praw Człowieka (10 grudnia). Okazało się jednak, że sama Deklaracja nie rozwiązuje do końca problemów wszystkich ludzi na świecie. Niepełnosprawni znaleźli się w tym gronie, między kobietami, dziećmi, mniejszościami etnicznymi oraz religijnymi.

Programowo niepełnosprawnymi zajęły się Narody Zjednoczone od 1982 roku, ogłaszając Dekadę Osób Niepełnosprawnych, a po jej zakończeniu przeszły do ustanowienia Międzynarodowego Roku Osób Niepełnosprawnych, i to aż dwukrotnie. Jeden mamy za sobą - 1982, drugi przed nami - w roku 2003. Cały program przewidywany jest do roku 2010 pod hasłem "Społeczeństwo dla wszystkich".

Obok prac zmierzających do utrzymania pokoju na świecie, problemy niepełnosprawnych świata zajmują w debatach Organizacji Narodów Zjednoczonych doniosłe miejsce. Dzięki temu społeczność międzynarodowa dopracowała się bardzo ważnego dokumentu, którego cywilizowane państwa nie mogą pomijać milczeniem. Są to Standardowe Zasady Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych (20 grudnia 1993 r.).

Dokument ONZ stanowi 26 zasad, obejmujących wszystkie dziedziny życia ogólnospołecznego, uzupełnione o dziedziny typowe tylko dla niepełnosprawnych (np. upośledzenie umysłowe, rehabilitacja, szkolenie osób pracujących z tą grupą, zabezpieczenia socjalne). Zasady charakteryzuje partnerskie podejście do niepełnosprawnych, ale w granicach rozsądku i wyczucia. Dlatego głównym adresatem i adwersarzem są państwa jako instytucje społeczne, do których artykułuje się określone zadania do realizacji, jeśli chcemy stworzyć pomost pełnoprawnych relacji: niepełnosprawni a państwo. Jak się zdaje, to właśnie państwo winno być pierwszym filarem społecznego ładu także w dziedzinie życia osób niepełnosprawnych.

Niepełnosprawni, jak wynika z ducha międzynarodowego aktu, powinni mieć naturalnych partnerów w swoich rodzinach, reprezentacjach przedstawicielskich, organizacjach pozarządowych, na środowisku lokalnym kończąc. Czyli rola nadrzędna państwa określona jest do tworzenia warunków aktywności lokalnej, samorządowej, środowiskowej. Państwo nie powinno być ciężarem dla całego społeczeństwa, nie tylko dla niepełnosprawnych. Wystarczy, jeśli pozwoli swoim obywatelom na realizowanie wybranych dla siebie zadań społecznych. Jeśli pomoże w społecznej aktywności.

Należy przy tym pamiętać, że Standardowe Zasady Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych dopiero inicjują, zachęcają działania poszczególnych rządów państw członkowskich ONZ. Są to zasady, do których należy się odnosić, odwoływać i wzorować. Są to ideały, są, tak jak wiele ustaw jednostkowych dopiero, zaczynem lepszego życia niepełnosprawnych na świecie. Początkiem trudnej, ale na szczęście rozpoczętej wreszcie, drogi ku normalności, gdyż "osoby niepełnosprawne są członkami społeczeństwa i mają prawo do pozostawania we własnym środowisku lokalnym. Powinny one otrzymywać potrzebne im wsparcie w ramach istniejących struktur edukacyjnych, opieki zdrowotnej, zatrudnienia i usług społecznych" (Zasada 26). (...)