Światowy Dzień Choroby Alzheimera

21 września 2005 r. w siedemdziesięciu krajach świata obchodzony jest Światowy Dzień Choroby Alzheimera, w tym roku pod wspólnym hasłem "Pomóc może każdy". W Polsce z chorobą Alzheimera żyje ponad 200 tysięcy osób. Oni i ich opiekunowie potrzebują pomocy i informacji.

Na świecie z powodu otępienia choruje 18 mln ludzi, a do 2025 r. będzie ich 34 mln. W Polsce takich chorych jest ponad 400 tysięcy, a połowa z nich cierpi na najczęstszą postać otępienia - chorobę Alzheimera.
Wśród chorych największą grupę stanowią kobiety, ponieważ żyją dłużej, a więc częściej dożywają wieku, w którym rozwija się choroba. W nielicznych przypadkach choroba ma podłoże dziedziczne, zwykle jednak pojawia się bez powodu. Naukowcy twierdzą, że aktywność intelektualna i zdrowy tryb życia mogą opóźnić pojawienie się choroby. Chociaż choroba dotyka zarówno osoby o wyższym, jak i niskim wykształceniu, to u osób lepiej wykształconych wczesne jej objawy są lepiej maskowane, a tym samym chorobę trudniej jest rozpoznać.

Pierwsze objawy nie wyglądają groźnie - kładzie się je na karb wieku lub roztargnienia, często więc mija kilka lat, zanim bliscy chorego podejmą decyzję o wizycie u lekarza. Chory zaczyna zapominać podstawowe rzeczy związane z pracą zawodową czy czynnościami dnia codziennego, słowa, imiona, gubi się w znanych mu miejscach, wolniej liczy, nie jest pewien, jaki jest dzień czy godzina. Innym niepokojącym objawem są wahania nastroju, złość lub niechęć do kontaktów z ludźmi, związane także i z tym, że chory zdaje sobie sprawę ze swoich problemów z pamięcią, jest nimi zaniepokojony i usiłuje je ukryć przed bliskimi. Do tego dochodzą często związane z zaburzeniami pamięci podejrzenia wobec bliskich, że coś złośliwie schowali, okradli chorego, nasilają się stany lękowe.

Z czasem zaburzenia pamięci są coraz poważniejsze, chory traci orientację, pamięta znacznie lepiej rzeczy z przeszłości, choć nie pamięta już ich chronologii. Równolegle pojawiają się kłopoty z mową - chory ma problemy z doborem właściwych słów, wypowiadane słowa czy zdanie są pozbawione sensu i związku, a dykcja niewyraźna. Coraz poważniejsze są problemy z koordynacją ruchów, często uniemożliwiające wykonanie najprostszych czynności. Chory może mieć też halucynacje, urojenia lub omamy, a jego wahania nastrojów mogą być znaczne, niekiedy niebezpieczne dla niego, jak i bardzo ciężkie dla opiekuna.
W końcu chory przestaje rozpoznawać bliskich, nie potrafi określić, w jakim jest miejscu, nie może wykonać żadnej czynności samodzielnie, nie panuje nad czynnościami fizjologicznymi. W ostatniej fazie chory leży i już nie można się z nim porozumieć, bo nie mówi świadomie i nie rozumie słów. Bezpośrednią przyczyną śmierci nie jest choroba Alzheimera, ale inne schorzenia i powikłania, np. zapalenie płuc.

Mechanizmy tej choroby nie są do końca znane. Została ona po raz pierwszy opisana w 1906 roku przez niemieckiego neuropatologa Aloisa Alzheimera. W większości przypadków zaczyna się w starszym wieku, po 65 roku życia, choć są przypadki zachorowania u znacznie młodszych osób.

Choroba Alzheimera trwa na ogół od 6 do 14 lat. Mimo bardzo intensywnych, zwłaszcza w ostatnim okresie prowadzonych prac badawczych, nie ma jeszcze na nią skutecznego leku, można tylko opóźniać i łagodzić objawy takie jak stany lękowe, depresję, psychozy, nadmierne pobudzenie psychoruchowe, zaburzenia snu.

W Polsce chorzy na chorobę Alzheimera mają od 1998 r. dostęp do nowoczesnych leków, tych samych jakie stosuje się na całym świecie. Są to leki na wczesną fazę choroby. Miesięczna kuracja kosztuje od 40 do 100 zł.

Od niedawna dostępny jest w Polsce też lek dla średniozaawansowanej i późnej fazy choroby, choć niestety jego wysoka cena (od 400 do 500 zł miesięcznie) jest poważną barierą dla wielu chorych. Memantyna pozwala chronić procesy pamięci w mózgu nawet w późniejszej fazie choroby. Przekazywanie i utrwalanie informacji w mózgu to proces chemiczny, związany z funkcjonowanie neuronów i tworzeniem określonych połączeń. W trakcie uczenia się, zapamiętywania, a także wywoływania do pamięci bezpośredniej informacji, wydzielane są w mózgu określone przekaźniki chemiczne. U chorych na Alzheimera przekaźniki chemiczne uwalniane są bez przerwy, co zaburza procesy pamięci. Memantyna reguluje ten proces, chroniąc neurony. Jej zażywanie w znacznym stopniu poprawia sytuację chorego, nie tylko dłużej zachowuje zdolność wykonywania codziennych czynności - takich jak kąpiel, rozmowa, poruszanie się poza domem - ale również następuje poprawa samodzielności pacjentów w przypadku umiejętności już uważanych za utracone. Według badań skraca się niezbędny czas opieki nad chorym - o 52 godziny na miesiąc.

To bardzo ważne dla opiekunów chorych, ponieważ ok. 90 procent chorych do końca życia pozostaje w domu. Sytuacja opiekunów jest szczególnie trudna, ale też stan zdrowia podopiecznych, postępy choroby - zależą przede wszystkim od ich poświęcenia, wysiłku i wiedzy. Najczęściej opiekunami są współmałżonkowie (średnia wieku opiekuna to 69 roku). Stała opieka nad chorym na Alzheimera wymaga niesłychanego wysiłku psychicznego i fizycznego. W efekcie trzy czwarte opiekunów doświadcza silnego stresu, a połowa - depresji. Nic dziwnego, przecież bliska osoba na ich oczach staje się kimś obcym, kto nie pamięta już wspólnego życia. Dodatkowym obciążeniem są koszty choroby, które w miarę jej postępu rosną.

Opiekunowie potrzebują wiedzy, informacji, wsparcia, wytchnienia. Mogą je znaleźć w organizacjach alzheimerowskich. W Polsce koordynatorem ruchu alzheimerowskiego (28 organizacji) jest Polskie Stowarzyszenie Pomocy Osobom z Chorobą Alzheimera, które działa od 1992 r. i jest członkiem Europejskiej i Światowej Federacji Organizacji Alzheimerowskich. 98 procent opiekunów chorych na Alzheimera wskazuje, że właśnie ze strony stowarzyszenia otrzymali najbardziej skuteczne wsparcie i pomoc.

Rozpoznanie choroby to jeszcze nie koniec życia. Można pomóc i chorym i ich bliskim/opiekunom. Istotne jest, aby nasze społeczeństwo wiedziało więcej o chorobie, było wrażliwe i gotowe pomóc. Światowy Dzień Choroby Alzheimera jest okazją do nagłośnienia problemów chorych i ich bliskich.

Adresy organizacji alzheimerowskich można znaleźć na stronie www.alzheimer.pl lub w Polskim Stowarzyszeniu Pomocy Osobom z Chorobą Alzheimera: tel. 0*22 622 11 22.

Z okazji tegorocznego Światowego Dnia Choroby Alzheimera Polskie Stowarzyszenie Pomocy Osobom Z Chorobą Alzheimera zaprasza opiekunów i bliskich chorych oraz wszystkie zainteresowane osoby na wykład publiczny dr Arlety Kuczyńskiej, który odbędzie się 24 września 2005 r. o godz. 11:00 w kawiarni "Nowy Świat" ul. Nowy Świat 63 Warszawa.
We wrześniu czynna też będzie bezpłatna infolinia 0800-801-001 dla wszystkich poszukujących informacji o chorobie Alzheimera.

Źródło: Polskie Stowarzyszenie Pomocy Osobom Z Chorobą Alzheimera