Polacy o niepełnosprawnych – konferencja prasowa POPON (2002)

05.03.2004

3 marca 2004 roku w Warszawie odbyła się konferencja prasowa Polskiej Organizacji Pracodawców Osób Niepełnosprawnych, podczas której zaprezentowano wyniki badań "Polacy o niepełnosprawnych".

Badania te na zlecenie POPON przeprowadził TNS OBOP. Zrealizowano je w dniach 19-22 lutego 2004 r. na ogólnopolskiej próbie losowej obejmującej 1005 osób w wieku 15 lat i więcej techniką bezpośredniego wywiadu kwestionariuszowego.

Ekspert POPON, Sławomir Piechota z Wrocławia, otwierając konferencję, przypomniał o niedawno zakończonym Europejskim Roku Osób Niepełnosprawnych, który miał przyczynić się do zmiany społecznej świadomości i postrzegania osób niepełnosprawnych na całym naszym kontynencie. Aż 81 proc. badanych Europejczyków odpowiedziało, że w trakcie tego roku dowiedziało się wiele o osobach niepełnosprawnych i niepełnosprawności.

Wyniki badań potwierdzają, że również w Polsce rośnie świadomość społeczeństwa w zakresie problemów osób niepełnosprawnych.

Aż 87 proc. Polaków ocenia, że osoby niepełnosprawne otrzymują zbyt małe wsparcie ze strony państwa, 78 proc. społeczeństwa opowiada się za podejmowaniem pracy zawodowej przez osoby niepełnosprawne. Pomoc publiczna powinna być - zdaniem respondentów -przeznaczana na wspieranie zatrudnienia i rehabilitację zdrowotną.

Dane szczegółowe:

- 68 proc. badanych Polaków uważa, że niepełnosprawni mogą w naszym kraju czuć się osobami gorszej kategorii. Jest to o 5 proc. więcej, niż wskazywały badania zrealizowane w sierpniu 2002 r. Opinię o gorszym statusie społecznym osób niepełnosprawnych najczęściej wyrażają absolwenci szkół wyższych (84 proc.), kierownicy i specjaliści (83 proc.), mieszkańcy największych miast (76 proc.), renciści (75 proc.), trzydziestolatkowie (75 proc.), badani o najwyższych dochodach na osobę w gospodarstwie domowym (72 proc.), a także Polacy, którzy deklarują bezpośredni kontakt z osobami niepełnosprawnymi (71 proc.).

Przeciwnego zdania są rolnicy (43 proc.), uczniowie i studenci (39 proc.), nastolatkowie (39 proc.), osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym (36 proc.), mieszkańcy wsi (36 proc.) oraz ankietowani deklarujący najniższy poziom dochodów na osobę w gospodarstwie domowym (38 proc.).

- Kontakt z osobami niepełnosprawnymi deklaruje obecnie dwóch spośród pięciu Polaków (40 proc.). Ma on miejsce najczęściej w gronie przyjaciół i znajomych (tak deklaruje 29 proc. badanych), rzadziej w najbliższej rodzinie (10 proc.), a jeszcze rzadziej w pracy (4 proc.).
W porównaniu z wynikami z poprzedniego sondażu obecnie minimalnie więcej osób deklaruje posiadanie styczności z osobami niepełnosprawnymi, zwłaszcza w gronie przyjaciół i znajomych. Być może jest to objaw przełamywania barier społecznych, co jest właśnie efektem ubiegłorocznej kampanii społecznej związanej z Europejskim Rokiem Osób Niepełnosprawnych.

- Zdaniem 86 proc. Polaków źródłem utrzymania osób niepełnosprawnych powinna być przede wszystkim renta. Własną pracę jako główne źródło utrzymania niepełnosprawnych wskazuje 56 proc. badanych. Poza rentą i własną pracą, źródłem utrzymania może być opieka społeczna (14 proc. Polaków) oraz pomoc organizacji charytatywnych i rodziny (po 5 proc.).

- Większe poparcie dla rent dla osób niepełnosprawnych, niż dla ich pracy może wynikać z przekonania - podzielanego przez 88 proc. Polaków - że osoby niepełnosprawne nie mają takich samych możliwości zatrudnienia jak inni. Zdaniem respondentów pracodawcy obawiają się niskiej wydajności pracy osób niepełnosprawnych (63 proc. ankietowanych).

Drugą przyczyną, wskazywaną przez 47 proc. badanych jest obawa pracodawców dotycząca zwiększonej absencji w pracy. Dopiero w dalszej kolejności Polacy wskazują na przyczyny ekonomiczno-prawne: nadmierne przywileje osób niepełnosprawnych (30 proc.), wysokie koszty zatrudnienia osób niepełnosprawnych (29 proc.), dodatkową biurokrację (22 proc.).

- Aż 78 proc. społeczeństwa opowiada się za podejmowaniem pracy zawodowej
przez zdolne do niej osoby niepełnosprawne. Osoby z wyższych warstw społecznych, czyli lepiej wykształcone i lepiej uposażone, oraz mieszkańcy większych miast, częściej od innych opowiadają się za aktywizacją zawodową osób niepełnosprawnych. Z kolei osoby z niższych warstw społecznych, słabiej wykształcone, gorzej uposażone, mieszkańcy wsi i rolnicy, a także sami niepełnosprawni, czyli renciści, preferują bierne otrzymywanie renty.

W sytuacji podjęcia pracy przez osobę niepełnosprawną, powinna ona - zdaniem 50 proc. społeczeństwa - zachować dotychczasową rentę. Za zachowaniem rent w pełnej wysokości opowiadają się głównie emeryci (60 proc.) i renciści (59 proc.), a także osoby, które ukończyły 60 lat (61 proc).

Nieco mniej niż jedna trzecia badanych (31 proc.) uważa, że w sytuacji podjęcia pracy należy zmniejszyć wysokość wypłacanej renty i przeznaczyć te środki na tworzenie nowych miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych. Pomysł przeznaczenia części renty pracującej osoby niepełnosprawnej na tworzenie nowych miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych odpowiada szczególnie ankietowanym z wykształceniem wyższym (41 proc.), robotnikom (42 proc.), dwudziestolatkom (39 proc.) i osobom pracującym zawodowo (36 proc.).

Tylko 15 proc. respondentów uważa, że osoby niepełnosprawne powinny pozostać w domu.

- 87 proc. Polaków ocenia, że osoby niepełnosprawne otrzymują zbyt małe wsparcie ze strony państwa (przy tym 48 proc. zdecydowanie tak sądzi). Tylko 4 proc. społeczeństwa twierdzi, że osoby niepełnosprawne otrzymują wystarczające wsparcie ze strony państwa. Na zdecydowanie zbyt małe wsparcie ze strony państwa dla osób niepełnosprawnych wskazują mieszkańcy największych miast (60 proc.), osoby lepiej wykształcone (53 proc. wśród absolwentów szkół średnich i 56 proc. wśród ankietowanych posiadających dyplom wyższej uczelni), a także osoby mające w najbliższym otoczeniu kontakt z osobami niepełnosprawnymi (55 proc.). W stosunkowo najmniejszym stopniu opinię taką podzielają rolnicy oraz uczniowie i studenci.

- Państwo jest głównym adresatem finansowych postulatów poprawy jakości życia osób niepełnosprawnych. To właśnie z budżetu państwa - zdaniem 84 proc. Polaków - powinno się pokrywać koszty wyrównania szans zawodowych osób niepełnosprawnych. Tylko 14 proc. Polaków chciałoby nimi obciążyć nie zatrudniających osób niepełnosprawnych przedsiębiorców, a 7 proc. opowiada się za dodatkowym podatkiem na ten cel opłacanym przez wszystkich obywateli.

- Środki finansowe przeznaczane przez państwo na potrzeby osób niepełnosprawnych w pierwszej kolejności ankietowani wydaliby na rehabilitację zdrowotną, w drugiej - na wspieranie zatrudnienia, następnie na podwyżkę rent
i emerytur, likwidację barier architektonicznych, na końcu zaś na rehabilitację społeczną. Co interesujące, osoby aktywne zawodowo, a także prywatni przedsiębiorcy, inaczej niż pozostali ankietowani, na pierwszym miejscu stawiają aktywizację zawodową osób niepełnosprawnych, a na drugim miejscu rehabilitację zdrowotną. Warto dodać, że na wynikających z tej kolejności założeniach opiera się Koncepcja Nowego Systemu Aktywizacji Zawodowej Osób Niepełnosprawnych opracowana w ubiegłym roku przez POPON.

Renciści, na pierwszym miejscu stawiają rehabilitację zdrowotną, na drugim podwyżkę rent i emerytur, a dopiero na trzecim wspieranie zatrudnienia. - Środki finansowe na rehabilitację zdrowotną osób niepełnosprawnych w specjalnych ośrodkach powinny pochodzić - zdaniem 61 proc. Polaków - z Narodowego Funduszu Zdrowia, a w następnej kolejności (23 proc.) z budżetu państwa. Inne potencjalne źródła finansowania takich turnusów - opieka społeczna, pracodawcy, organizacje pozarządowe, samorządy - nie uzyskały znaczącego poparcia (5 proc. - 2 proc.).

Podsumowując te wyniki, Sławomir Piechota raz jeszcze podkreślił, że jak wynika z badań to państwo jest odpowiedzialne za rozwiązywanie problemów osób niepełnosprawnych. Aż 87 proc. społeczeństwa uważa tymczasem, że wsparcie udzielane przez nie osobom niepełnosprawnym jest niewystarczające. 75 proc. tegoż społeczeństwo twierdzi, że osoby niepełnosprawne powinny podejmować pracę. Tymczasem aktualnie pracuje w Polsce (według różnych szacunków) od 17,3 do 17,8 proc. inwalidów. W krajach europejskich wskaźnik ten sięga 40 proc..

Włodzimierz Guzicki, Prezes Zarządu Krajowego POPON, tak skomentował wcześniej wyniki tych badań:

To, że znacząca większość badanych uważa, że niepełnosprawni powinni utrzymywać się z rent świadczy o sceptycznym podejściu Polaków do możliwości zatrudnienia osób niepełnosprawnych. Trzeba jednocześnie zauważyć, że aż 78 proc. społeczeństwa wskazuje na konieczność podejmowania pracy zawodowej przez osoby niepełnosprawne. W świetle tych danych ostatni projekt cięć budżetowych drastycznie ograniczający wydatki na aktywizację zawodową osób niepełnosprawnych nabiera szczególnego znaczenia.

Warto przypomnieć, że zaproponowane w Planie Hausnera rozwiązania zmniejszają o połowę wydatki na aktywizację zawodową niepełnosprawnych. Do tej pory wydatki te stanowiły jedynie 0,1 proc. PKB, ułamek kwoty wydawanej z budżetu na wszystkie świadczenia związane z niepełnosprawnością (4,5 proc. PKB). Jasnym staje się fakt, że problemem jest nie wysokość wydatków państwa na rzecz osób niepełnosprawnych, lecz ich struktura - nieproporcjonalnie wysoką część świadczeń pochłaniają wydatki na renty i zasiłki, a jedynie znikomy ułamek przeznaczany jest na wspieranie zatrudnienia. Dlatego właśnie POPON proponuje, by nie zmniejszając zasadniczo wysokości wydatków zmienić ich strukturę i przeznaczyć większe środki na wspieranie zatrudnienia.

Więcej na stronie: www.popon.pl

POLACY O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI - PREZENTACJA Wyniki badania przeprowadzonego przez TNS OBOP (format .pdf)

Opracowania: redakcja
Źródło: POPON, TNS OBOP, informacja własna