Polacy odkryli nowy gen

Wrocławscy naukowcy odkryli gen, odpowiedzialny za zachowanie innych - kluczowych dla rozwoju i funkcjonowania układu odpornościowego. Możliwe, że to wydarzenie przyczyni się do poznania mechanizmów, odpowiedzialnych za niektóre nowotwory

Autorami sukcesu są pracownicy Instytutu Immunologii Nowotworów Instytutu Immunologii i Terapii Doświadczalnej im. Ludwika Hirszfelda PAN we Wrocławiu: dr Małgorzata Cebrat, dr Arkadiusz Miążek i prof. Paweł Kisielow - kierownik Zakładu.

Prof. Kisielow od wielu lat zajmuje się badaniem nowych genów w układzie odpornościowym. Najnowsze osiągnięcie może okazać się kolejnym spośród fundamentalnych odkryć profesora. Paweł Kisielow: - Układ odpornościowy, wyposażony w limfocyty występuje wyłącznie u organizmów zwierząt kręgowych. Dlaczego nie pojawił się na wcześniejszych etapach ewolucji? Podejrzewa się, że jakiś nasz przodek został zakażony mikroorganizmem, którego gen wbudował się do jego DNA. Posiadł właściwość tasowania odcinków DNA gospodarza - wycinał i przenosił je w różne miejsca. To proces z samej natury bardzo niebezpieczny - powodował prawdopodobnie mutacje, stąd większość zakażonych organizmów musiała zginąć. Tak działo się do momentu, kiedy organizm nie zapanował nad niebezpieczeństwem. Zaczął kontrolować tę aktywność: pozostawił ją w limfocytach - akurat tam, gdzie była pożyteczna (tworzyła białka), w pozostałych komórkach - wyłączył.

W tej kontroli właśnie wrocławscy naukowcy upatrują rolę odkrytego genu - nazwali go NWC. - Bo na początku Nie Wiedzieliśmy, Co to jest. Później, kiedy okazało się, że jest bardzo atrakcyjny - stał się Nad Wyraz Ciekawym genem - tłumaczy profesor.

Naukowcy podejrzewają, że NWC reguluje zachowanie genów RAG - kluczowych dla rozwoju i funkcjonowania układu odpornościowego oraz odpowiedzialnych za powstawanie limfocytów. - W hierarchii genów są jednymi z najważniejszych - bez nich układ odpornościowy nie może w ogóle istnieć. Rolę genu NWC trzeba potwierdzić dalszymi eksperymentami, ale dotychczasowe obserwacje wskazują na to, że NWC może nadzorować zachowanie genów RAG. Jeśli to się potwierdzi, NWC może się okazać od nich jeszcze ważniejszy - mówi profesor.

Geny RAG z jednej strony są pożyteczne, ale z drugiej mogą stanowić zagrożenie dla komórek - jakikolwiek błąd przy tasowaniu odcinków DNA powoduje zaburzenie, które może prowadzić do powstawania białaczek.

Odkrycie istnienia "nadzorcy" genów RAG może mieć niebagatelne znaczenie dla dalszych badań nad białaczkami.

- Odkrycie było zaskoczeniem, tak daleko nasze ambicje nie sięgały - przyznaje profesor. - Ze względu na podstawową funkcję, jaką pełnią dla układu odpornościowego geny RAG, są one intensywnie badane przez najlepsze laboratoria na świecie. Nie spodziewaliśmy się, że na tym odcinku DNA jesteśmy w stanie coś nowego znaleźć. Mieliśmy szczęście.

Profesor niechętnie mówi o praktycznym znaczeniu odkrycia: - Myślenie o praktycznych zastosowaniach zmniejsza szanse na odkrycie nieoczekiwanych zjawisk.

Ale przyznaje: - Być może odkrycie NWC przyczyni się do poznania mechanizmów odpowiedzialnych za niektóre nowotwory. Aktywność genów RAG bywa przyczyną białaczek. Może, kiedy lepiej poznamy ich działania, przyjdzie czas dla tych, którzy zajmują się wynajdywaniem leków. Oni będą wiedzieli, co robić dalej. Ale przedtem muszą upłynąć długie lata.

Tymczasem naukowcy szykują się teraz do eksperymentu, który pokaże, czy wyłączenie NWC z wszystkich komórek myszy spowoduje wzrost zapadalności na nowotwory. Wiadomo, że hipotezę naszych uczonych sprawdza też co najmniej jedno z czołowych laboratoriów w USA.

Badania nad poznawaniem nowych genów we wrocławskim instytucie prowadzone są przez profesora Kisielowa od pięciu lat w ramach projektu finansowanego przez Howard Huhges Medical Instytute i Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej. Efekt wkrótce zostanie opublikowany w European Journal of Imunology.

Autor: Bożena Sobiech
Źródło: gazeta.pl, 16 maja 2005