Koronawirus uderzył w rynek pracy osób z niepełnosprawnością

Pandemia koronawirusa wpłynęła negatywnie na warunki zatrudnienia i miejsca pracy osób z niepełnosprawnościami. Zaobserwowano m.in. spadek liczby osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, zmniejszenie liczby godzin pracy, znaczny wzrost liczby osób zwolnionych z pracy z powodu problemów pracodawcy wynikających z pandemii. Zobacz skrót z raportu z badań, przeprowadzonych przez Fundację Aktywizacja.

Druga edycja badań dotyczących rynku pracy osób z niepełnosprawnościami w czasie pandemii koronawirusa została wykonana niecałe pół roku po pierwszej edycji. Analizując wyniki badania z kwietnia oraz badania obecnego widać, jak zmieniły się: sytuacja osób z niepełnosprawnościami na polskim rynku pracy oraz postrzeganie pracy przez same osoby z niepełnosprawnościami.  

Niesprzyjający rynek

Analizując sytuację osób z niepełnosprawnościami na polskim rynku pracy przez pryzmat wyników dwóch edycji badań można uznać, że pandemia koronawirusa nie wpłynęła zasadniczo na aktywność zawodową osób z niepełnosprawnościami. Osoby te mimo trwającej pandemii koronawirusa wykazały się dużym zaangażowaniem w poszukiwaniu nowej pracy po jej utracie lub aktywnością w zakresie zmiany pracy na, według deklaracji badanych, atrakcyjniejszą. Zaobserwowano dużą motywację i gotowość do pracy utrzymaną mimo niesprzyjających warunków. 

Mimo tego zaangażowania pandemia wpłynęła niekorzystnie na warunki i miejsca pracy. Pogłębiona analiza porównawcza wyników obu badań wskazuje na kilka trendów zmian w warunkach pracy. Mimo wysokiego wskaźnika utrzymania zatrudnienia (78,8 proc.) zaobserwowano:

• spadek liczby osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę z 98 proc. do 94,2 proc. ankietowanych,
• wzrost liczby osób zatrudnionych na chronionym rynku pracy z 21 proc. do 24,9 proc.,
• zmniejszenie liczby godzin pracy z 22 proc. do 37,5 proc.

Spadek jakości zatrudnienia

- Analizując wyniki badania możemy zaobserwować niepokojący spadek jakości zatrudnienia – mówi Agata Gawska, senior eksperta ds. rynku pracy z Fundacji Aktywizacja. – Biorąc pod uwagę dane dotyczące  niskich wynagrodzeń osób z niepełnosprawnościami niezbędne są działania, które będą wspierać pracujące już osoby z niepełnosprawnością nie tyle w utrzymaniu zatrudnienia, co w utrzymaniu jego jakości. Aspektem, na który szczególnie należy zwrócić uwagę jest wzrost zatrudnienia na chronionym rynku pracy. Dotyczy on sytuacji, w której osoby z niepełnosprawnościami funkcjonujące dotychczas na rynku otwartym z uwagi na nowe uwarunkowania gospodarcze i trudności ze znalezieniem pracy chcąc pozostać aktywnymi zawodowo zdecydowały się na pracę na rynku chronionym. Przejście lub powrót na rynek chroniony po czasie pracy na rynku otwartym, aktywniej włączającym w społeczeństwo, może mieć negatywne skutki dla samodzielności i samooceny tych osób – wyjaśnia.

Sytuacja pracodawców

Wyniki badań pokazują również negatywny wpływ pandemii na pracodawców, biorących udział w badaniach. Ze skutkami pandemii zmaga się 90 proc. przedstawicieli tej grupy.

W grupie niepracujących osób z niepełnosprawnościami nastąpił znaczny wzrost liczby osób zwolnionych z pracy z powodu problemów pracodawcy, wynikających z pandemii: z 57,2 proc. do 82,3 proc. Osoby, które wskazały pandemię jako powód utraty zatrudnienia, na pytanie o tryb zwolnienia wskazały zwolnienie  przez pracodawcę z uwagi na jego problemy ekonomiczne. Wśród badanych osób z niepełnosprawnościami odnotowano wysoki odsetek osób, które utraciły zatrudnienie z powodu pandemii (21,8 proc.), dodatkowo 9 proc. spośród grupy pracujących zmieniło pracę z powodu pandemii. Pracodawcy nie decydowali się również na przedłużenie współpracy 34,6 proc. z grupy niepracujących badanych, którym upłynął termin obowiązywania umowy.  Należy dodać, że znaczna część pracodawców podjęła działania dostosowawcze związane ze wstrzymywaniem rekrutacji, a także decyzje dotyczące czasowego lub trwałego obniżania pensji części i wszystkim pracownikom. 39 proc. pracodawców obniżyło lub zrezygnowało z przyznawanych wcześniej premii.

Raporty

Z pozytywnych kwestii widocznych w badaniu na uwagę zasługuje zmniejszenie liczby osób obawiających się o wprowadzenie zmian w warunkach zatrudnienia (spadek z 17 proc. do 10,8 proc.), co może być skorelowane z powrotem dużej liczby osób do świadczenia pracy w formule stacjonarnej (w pierwszym badaniu pracę zdalną wykonywało ok. 20 proc. ankietowanych, obecnie jest to jedynie 12,5 proc.). Patrząc również na wysoki wskaźnik utrzymania zatrudnienia, 78,8 proc., przy jednoczesnym obniżeniu jego jakości należy uznać, że pracownicy z niepełnosprawnością wykazują się dużą adaptacyjnością do warunków rynkowych.   

Przeczytaj raporty z badań:

• Badanie osób z niepełnosprawnościami „Praca a koronawirus. Czy osoby z niepełnosprawnościami stracą pracę?”
• Badanie pracodawców „Praca a koronawirus. Co z zatrudnieniem osób z niepełnosprawnościami?”