Debata - Miejsca parkingowe dla osób niepełnosprawnych (problemy prawne)

I. TRYB WYDAWANIA KARTY PARKINGOWEJ

1. Rozbieżność między przepisami regulującymi wydawanie karty parkingowej (ustawa Prawo o ruchu drogowym), a praktyką (stosowaną w oparciu o pismo Pełnomocnika Rządu Do Spraw Osób Niepełnosprawnych Jolanty Banach, BON.IV.0291-5/02 skierowanego do starostów)

Zgodnie z nowelizacją prawa o ruchu drogowym od 1 lipca 2002 r., aby móc zaparkować w miejscu przeznaczonym dla niepełnosprawnych należy posiadać kartę parkingową. Karta taka przysługuje wyłącznie osobie niepełnosprawnej o obniżonej sprawności ruchowej. Wydawana jest na podstawie orzeczeń i opinii wydawanych przez Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności.

Zgodnie z literalnym brzmieniem ustawy, załączenie do wniosku o wydanie karty parkingowej innych orzeczeń może być uznane za nieprawidłowe. Interpretacja taka prowadziłaby do poważnych komplikacji - spowodowałaby bowiem, że do zespołów orzekających zgłaszałyby się w celu uzyskania nowego orzeczenia osoby posiadające już ważne orzeczenia o niepełnosprawności wydane przed nowelizacją.

Dla uniknięcia tego problemu Pełnomocnik Rządu d/s osób niepełnosprawnych (po uzgodnieniach z Ministerstwem Infrastruktury, twórcą nowelizacji ustawy Prawo o ruchu drogowym) w piśmie BON.IV.0291-5/02 skierowanym do starostów) przyjął, że podstawę do wydania karty parkingowej stanowić będą nie tylko ważne orzeczenia o niepełnosprawności i o stopniu niepełnosprawności zawierające zapis o obniżonej sprawności ruchowej, ale także inne orzeczenia, określone w piśmie. Wówczas osoba posiadająca inne orzeczenie powinna zwrócić się do powiatowego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności o wydanie opinii odnośnie spełniania przez nią przesłanki przewidzianej w art. 8 ust. 5 ustawy - Prawo o ruchu drogowym tj. obniżonej sprawności ruchowej.

Problemy do dyskusji :

a) Czy pismo pełnomocnika rządu może być źródłem prawa ?

b) Czy należy podjąć działania legislacyjne prowadzące do nowelizacji art. 8 ustawy Prawo o ruchu drogowym na szybkiej ścieżce legislacyjnej?

c) Czy art. 8 ust. 5 ustawy powinien wskazywać, iż orzeczenia zespołu do spraw orzekania o stopniu niepełnosprawności przy PCPR wydane przed wejściem w życie ustawy oraz inne orzeczenia zachowują ważność ?

d) Czy celowym jest wydanie przez Ministra Infrastruktury interpretacji art. 8 ust. 1 ustawy prawo o ruchu drogowym definiującej co należy rozumieć przez sformułowanie "osoby niesprawne ruchowo"; czy kwestia ta wymaga może także nowelizacji ustawy ?

e) Czy zasadne byłoby określenie przedmiotu oraz formy opinii zespołu orzekającego, zespoły te dotychczas wydawały bowiem jedynie orzeczenia, a z żadnego przepisu prawa nie wynika jak czego dotyczy i jak powinna zostać sporządzona opinia ?

2. Karta parkingowa, a orzekanie o niepełnosprawności dzieci

W celu uzyskania karty parkingowej należy przedstawić orzeczenie o stopniu niepełnosprawności wydane przez Powiatowy Zespół Do Spraw Orzekania o Stopniu Niepełnosprawności. Natomiast w stosunku do dzieci do 16 roku życia wydaje się orzeczenie o niepełnosprawności, nie orzekając stopnia tej niepełnosprawności.

Zgodnie z literalnym brzmieniem ustawy, załączenie do wniosku o wydanie karty parkingowej orzeczenia o niepełnosprawności może być uznane za nieprawidłowe. Interpretacja taka prowadziłaby do poważnych komplikacji - spowodowałaby bowiem, że karty parkingowej nie mogłyby otrzymać niepełnosprawne dzieci.

Problem do dyskusji:

Czy należy podjąć działania legislacyjne prowadzące do nowelizacji art. 8 ustawy Prawo o ruchu drogowym ? (przez wprowadzenie zapisu, że podstawą wydania karty parkingowej są także orzeczenia o niepełnosprawności).

3. Skierowanie na płatne badanie lekarskie w celu stwierdzenia istnienia lub braku przeciwwskaza zdrowotnych do kierowania pojazdem.

W wyniku nowelizacji ustawy Prawo ruchu drogowym wprowadzono przepis, stanowiący, że badaniom podlega osoba niepełnosprawna posiadająca prawo jazdy skierowana decyzją starosty na podstawie zawiadomienia powiatowego lub wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o stopniu niepełnosprawności. Nie stawienie się na badania lekarskie stanowi podstawę do cofnięcia prawa jazdy.

Badanie lekarskie wykonywane jest na koszt osoby badanej, z wyjątkiem sytuacji, gdy przepisy odrębne stanowią inaczej

Dotychczas obowiązujące w tej materii rozporządzenie wykonawcze Ministra Zdrowia nie określa przypadków kiedy badanie jest nieodpłatne. Brak w ustawie jakichkolwiek przepisów wskazujących, kiedy powiatowy lub wojewódzki zespół do spraw orzekania o stopniu niepełnosprawności powinien (orzekając bądź wydając opinię w celu uzyskania karty parkingowej) zawiadomić o konieczności skierowania na badania lekarskie.

Ponieważ badania są płatne (kosztują od 70 do 300 zł), a ich nie wykonanie skutkuje cofnięciem prawa jazdy, pojawia się pytanie czy w sytuacji, gdy badania wykazały, że stan zdrowia nie jest przeszkodą do kierowania pojazdami mechanicznymi, również koszt tych badań powinien pokrywać niepełnosprawny?

Problemy do dyskusji :

a) Czy zasadne jest określenie przesłanek zawiadamiania przez powiatowy lub wojewódzki zespół do spraw orzekania o stopniu niepełnosprawności o konieczności skierowania na bada-nia lekarskie ?

b) Czy właściwym jest, aby w nowym rozporządzeniu ("stare" rozporządzenie obowiązuje do dnia 2.01.2004 r.) Minister ustalił, iż koszt bada, ktre wykazały brak przeciwwskaza do kierowania pojazdem pokrywany będzie przez Powiat. Trudno znaleźć bowiem racje dla obciążania tymi kosztami osób, w których przypadku wątpliwości co do możliwości kierowania pojazdem okazały się nieuzasadnione.

c) Czy tego typu badania nie powinny być pokrywane z ubezpieczenia społecznego ?

II. KARTA N+

1. Niespójność uregulowań dotyczących Karty Parkingowej i Karty N+

Karta parkingowa wydawana przez Starostę (na podstawie ustawy Prawo o ruchu drogowym) jest dokumentem, który uprawnia osoby niepełnosprawne do bezpłatnego parkowania w miejscach wyznaczonych, czyli na kopertach.

Karta N+ wydawana przez prywatną spółkę WAPARK (na podstawie uchwały Rady Gminy Warszawa-Centrum i Regulaminu funkcjonowania Systemu Parkowania Płatnego Niestrzeżonego jest dokumentem, uprawniającym do bezpłatnego parkowania w dowolnym miejscu w strefie, w której za parkowanie pojazdów samochodowych na drogach publicznych za które pobierane są opłaty (w Gminie Warszawa-Centrum).

W sytuacji, gdy koperta jest już zajęta, a niepełnosprawny nie posiada Karty N+ (np. mieszka poza Warszawą i nie może jej uzyskać). Zgodnie z literą regulaminu płatnego parkowania niepełnosprawny musi zapłacić za parkowanie w miejscu nieoznaczonym kopertą. Sytuacja taka stanowi jak się wydaje naruszenie konstytucyjnej zasady równości wobec prawa.

Intencją ustawodawcy było jak się wydaje aby każda osoba niepełnosprawna spełniająca ustawowe przesłanki mogła uzyskać kartę parkingową, która powinna upoważniać do parkowania bezpłatnego na drogach publicznych. Instytucja "kopert" ma jak się wydaje jedynie zagwarantować, iż niepełnosprawny będzie miał możliwość zaparkowania w odpowiednim miejscu np. w pobliżu wejścia do danego obiektu, powinna ułatwiać dotarcie do tego obiektu. W sytuacji gdy "koperta" jest zajęta obciążanie niepełnosprawnego opłatą za postój w miejscu obok nie ma żadnego racjonalnego uzasadnienia.

2. Uprawnieni do uzyskania karty

Kartę N+ mogą otrzymać tylko te osoby niepełnosprawne, które są właścicielami pojazdu (pkt 13 Regulaminu). Zaprzecza to idei wydawania kart parkingowych, które związane są z osobą niepełnosprawną, a nie pojazdem, którym się porusza. W efekcie rodzice dowożący niepełnosprawne dzieci nie mają prawa uzyskania karty N+ . Podobnie nie uzyskają karty N+ osoby które nie są właścicielami pojazdów, i które korzystają w przewozach np. z pomocy rodziny.

Karta Parkingowa jest wydawana osobie o obniżonej sprawności ruchowej, a Karta N+ osobom, które mają trudności w poruszaniu się, stwierdzone w orzeczeniu o niepełnosprawności. Bywają sytuacje, że odmawia się karty N+ osobie posiadającej Kartę parkingową, z dołączoną opinię Powiatowego Zespołu stwierdzającą" że jest to osoba o obniżonej sprawności ruchowej pojazdu, ponieważ po powyższe stwierdzenie jest jedynie w opinii będącej podstawą wydania karty Parkingowej, a nie w orzeczeniu (która to opinia uzupełnia właśnie orzeczenia o niepełnosprawności, które expressis verbis tego zapisu nie mają, opinię wydaje przecież na podstawie orzeczeń organ specjalnie do tego upoważniony - Powiatowy Zespół).

Tymczasem WAPARK zajmuje stanowisko, ze opinia powiatowego Zespołu jest dokumentem koniecznym do wydania karty przez Starostwo i nie ma wpływu na wydanie Karty N+.

2. Tryb odwoławczy

Od odmowy wydania Karty N+ przysługuje wniesienie skargi do Wydziału Parkowania Zarządu Dróg Miejskich. Niejasna jest procedura odwoławcze (nie wiadomo w jakim czasie należy wnieść odwołanie i w jakim trybie jest rozpatrywane, czy rozstrzygnięcie następuje w drodze decyzji administracyjnej). 

3. Mieszanie sfer prawa publicznego i prawa prywatnego.

WAPARK jest prywatną spółką, która na podstawie uchwały Rady Gminy Warszawa-Centrum i Regulaminu funkcjonowania Systemu Parkowania Płatnego Niestrzeżonego wydaje Karty N+.

Mieszanie sfer prawa publicznego i prawa prywatnego wydaje się korupcjogenne. Trudno zarówno weryfikować słuszność przyznania lub odmowy wydania karty N+.

Tezy do dyskusji :

a) Czy należy rozszerzyć w drodze ustawy uprawnienie osób niepełnosprawnych o możliwość bezpłatnego parkowania w jakiejkolwiek strefie płatnego parkowania?

b) Czy karta N+ powinna być wydawana przez prywatną spółkę WAPARK ?

c) Czy sytuacja w której uprawnienie osoby zależy od decyzji prywatnego podmiotu nie prowadzi do niebezpiecznego pomieszania sfer prawa prywatnego i publicznego ?

d) Czy skoro posiadanie karty parkingowej jest warunkim sine quo non wystąpienia o wydanie Karty N+ zasadne jest tworzenie odrębnej procedury wydawania Karty ?

e) Czy celowym jest rozwiązanie umowy ze spółką WAPARK i poddanie kwestii parkowania na drogach publicznych wyłącznie decyzjom organów publicznych ?

f) Czy celową jest nowelizacja prawa o ruchu drogowym określająca, że karta parkingowa uprawnia do bezpłatnego parkowania na drogach publicznych niezależnie od przepisów prawa miejscowego?

III. ODHOLOWANIE POJAZDU

Sankcjami za parkowanie w miejscu przeznaczonym dla osób niepełnosprawnych :

1) mandat od 50 do 500 zł

2) punkty karne (za nieprawidłowe parkowanie przyznawany jest 1 punkt karny

3) blokada

Odholowywanie pojazdu

Zgodnie z art.130 a ust.1 Ustawy Prawo o ruchu drogowym. pojazd jest usuwany z drogi na koszt właściciela w przypadku pozostawienia pojazdu w miejscu, gdzie jest to zabronione i utrudnia ruch lub w inny sposób zagraża bezpieczestwu.

W przepisie występuje zwrot: ,,utrudnia ruch" przy czym nie jest określone o jaki ruch chodzi. Można zatem wysnuć wniosek, że chodzi tu także o ruch pieszego w tym także niepełnosprawnego.

Wydaje się, iż celem wyznaczenia miejsca do parkowania dla osoby niepełnosprawnej jest właśnie ułatwienie ruchu niepełnosprawnemu po opuszczeniu pojazdu. Jako, że pojęcie ruch nie jest definiowane w ustawie, biorąc pod uwagę cel w/w przepisu można, jak się wydaje bronić stanowiska, iż pojazd osoby nieuprawnionej, która zaparkowała w miejscu przeznaczonym dla niepełnosprawnych znajduje się w miejscu zabronionym i utrudnia ruch niepełnosprawnemu, a zatem podlega odholowaniu.

Sankcja odholowania jest najbardziej dolegliwa i kosztowna, a zatem zastosowanie opisanej wyżej interpretacji przepisu mogłoby prowadzić do zminimalizowania problemu korzystania przez osoby nieuprawnione z miejsc parkingowych przeznaczonych dla osób niepełnosprawnych.

Tezy do dyskusji:

a) Czy celowe jest wprowadzenie w prawie o ruchu drogowym sankcji odholowania pojazdu osoby nieuprawnionej, która zaparkowała na kopercie ?

b) Czy straże gminne powinny być uprawnione do odholowywania takich pojazdów ?