Zmuszeni do wstydu

Kobieta z małym biustem, dziewczynka bez iPhone’a, student z trądzikiem, rudowłosy chłopczyk, dama na wózku i przystojniak z dysfunkcją wzroku. Pozornie tak różni, ale łączy ich jedno: wstyd narzucony przez społeczeństwo.

Wstyd – jedno z najgorszych uczuć

Wychowano mnie zgodnie z wiarą, że wstydzić się należy złych uczynków. Nawet internetowy słownik języka polskiego PWN łączy „wstyd” ze świadomością niewłaściwego postępowania. Tymczasem na każdym kroku otoczenie zmusza nas do poczucia wstydu lub daje znać, że wstydzi się za nas. Reklamy przesycone kultem pięknego ciała, programy telewizyjne mówiące o tym, jak zamaskować zbędne kilogramy (ostatni hit: porady wyszczuplające... dłonie!) i od lat panujący kult młodości sprawiają, że wstydzimy się tego, na co nie mamy wpływu. Tego, co ludzkie.

Przywykliśmy do świata, w którym wyróżnianie się z tłumu jest zjawiskiem negatywnym. Od najmłodszych lat słyszymy, że „mamy się dostosować” i „co sąsiedzi powiedzą”. W tym szaleństwie zapominamy, że ludzie z natury są różnorodni, a wstyd jest jednym z najgorszych uczuć, jakim możemy obdarzyć drugą osobę.

Wstyd z powodu niepełnosprawności? To dopiero absurd!

Słyszałam historie kobiet, których partnerzy wstydzili się tego, że są z kobietą na wózku. Opowieści dziewczyn, którym ponoć najlepsze przyjaciółki odmawiały pomocy w miejscach publicznych. Relacje osób zamkniętych w domu przez rodziców, którzy wstydzili się, że dziecko urodziło się chore. W ich środowisku niepełnosprawność często wiązała się z karą bożą i niechęć wobec ciekawskich spojrzeń sąsiadów była silniejsza od rodzicielskiej miłości.

Uwolnić się od wstydu

Im więcej czytam i rozmawiam, tym bardziej się cieszę, że miałam niewiarygodne w życiu szczęście. Mnie nikt nigdy się nie wstydził i nigdy wstydu mi nie narzucał. I uwierz mi: też zasługujesz na życie bez wstydu. Niepełnosprawność nie jest powodem do wstydu, niezależnie, czy dotyczy Ciebie, Twojego dziecka czy kogoś w Twoim otoczeniu. Paradoksalnie: wstydź się, że chcesz się wstydzić kogoś z powodu stanu, na który nie ma wpływu.

Samoakceptacja i wiara każdego z nas w siebie kosztują wiele pracy, ale mamy różne pozycje startowe. Jedni wychowują się w kochającej rodzinie, inni codziennie  są zmuszani do maskowania niedoskonałości. Jednych
codziennie obdarza się miłością, innych zawstydza się bezustannie. Uwolnienie się od wstydu trwa latami, a czasem bez pomocy specjalisty nigdy się nie udaje.

Wstyd to przykre uczucie. Wiem to zarówno z własnych doświadczeń, jak i stąd, że słowo „przykre” zapisane jest w jego definicji. Jak bardzo smutni i sfrustrowani muszą być ci, którzy chcą komuś innemu sprawiać przykrość?

Łatwo jest mówić o wstydzie, dziwić się jego istnieniu i buntować, że dotyka niepełnosprawności. Ale co w praktyce można zrobić, by wyrwać go z naszego społeczeństwa?

Edukacja w rodzinie

Podstawą rozwoju każdego człowieka jest edukacja. Nie tylko ta szkolna – przede wszystkim ta, której doświadczamy na co dzień, poznając nowych ludzi, ucząc się różnorodności. Od najmłodszych lat powinniśmy wpajać dzieciom, że nie muszą się wstydzić tego, kim są. Pokazywać złożoność świata, tłumacząc, że nikt nie może im narzucać, iż muszą koniecznie wpasowywać się w sztuczne standardy.

Codziennie przypominajmy – sobie przed lustrem, ale też ludziom w naszym otoczeniu – że niepełnosprawność  jest normą. Opatrzmy się – jeśli wstydziliśmy się pokazać  na ulicy w naszej wsi, bo przykuwaliśmy ciekawskie spojrzenia – przełammy tę barierę i zacznijmy samemu robić zakupy. Tak, na początku będą się patrzeć. Tak, w pierwszych tygodniach to będzie strasznie trudne. Ale stopniowo, gdy pierwsza sensacja minie, opatrzymy się. Zrobimy  tym samym coś dobrego dla siebie, ale też dla ludzi,  którym właśnie poszerzyliśmy horyzonty.

A jeśli to my wstydzimy się tego, kim jesteśmy, bo tak nas wychowano? Pora z tym kończyć, uświadomić sobie, jak kruche jest życie i że nie warto pozwalać, by opinia innych decydowała o naszym szczęściu. To nigdy nie jest łatwy proces – czasem musimy porozmawiać z inną osobą, która wyzwoliła się z łańcuchów wstydu, a czasem skoń- czymy u specjalisty. Ale ta walka jest warta życia wolnego  od wstydu. Przecież, jak już ustaliliśmy, wstyd to nieprzy- jemne uczucie.

Skoro bierzemy leki na dolegliwości naszego ciała, powinniśmy zadbać o komfort swojego umysłu.

Sylwia Błach – programistka, pisarka, blogerka, działaczka społeczna, modelka. Wyróżniona przez markę Panache w konkursie Modelled by Role Models Nowy Wymiar Piękna jako „Wzór do Naśladowania”. Pojawiła się na ostatniej okładce magazynu „Harper’s Bazaar” jako finalistka konkursu „Evoque – I’m on  the move” – dla kobiet wprawiających inne kobiety w ruch. Finalistka konkursu Mocne Strony Kobiety magazynu „Cosmopolitan”. Pracuje w Poznańskim Centrum Superkomputerowo-Sieciowym. Po godzinach tworzy sklepy i strony internetowe. Choruje na rdzeniowy zanik mięśni, porusza się na wózku. W 2017 r. znalazła się w I edycji Listy Mocy, publikacji wydanej przez Integrację, z sylwetkami 100 najbardziej wpływowych Polek i Polaków z niepełnosprawnością. Więcej: sylwiablach.pl.