Pełnomocnik obiecuje m.in. rozwiązanie problemu pułapki rentowej

Jeszcze we wrześniu rząd zajmie się pułapką rentową, a także jeszcze w tym roku przedstawi strategię deinstytucjonalizacji i długo oczekiwaną ustawę o reformie orzecznictwa. To zaledwie kilka z informacji, którymi podzielił się z nami podczas wideoczatu Pełnomocnik Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych, Paweł Wdówik.

Podczas drugiego już w tym roku wideoczatu, 2 września, podczas którego Paweł Wdówik odpowiadał na pytania odbiorców mediów Integracji poruszono m.in. temat świadczeń dla opiekunów osób z niepełnosprawnościami, reformy orzecznictwa, ale też aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych i działań na rzecz opartego na społecznościach lokalnych systemu wsparcia.

Spotkanie było na żywo transmitowane za pośrednictwem kanału Integracji na YouTube, profilu na Facebooku i portalu Niepelnosprawni.pl. Dzięki uprzejmości Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej tłumaczone było na Polski Język Migowy.

Poniżej cały zapis wideoczatu.

Ministerstwo popiera zrównanie świadczeń dla opiekunów. Problemem są pieniądze 

- Boleśnie pilną i najważniejszą sprawą jest kwestia wsparcia finansowego dla opiekunów osób z niepełnosprawnością – odpowiedział na pytanie dotyczące wsparcia tej grupy Paweł Wdówik.

Wskazał na ogromne różnice w kwotach, przyznanych poszczególnym grupom opiekunów – jak choćby tzw. matkom EWK czy opiekunom osób dorosłych, którzy otrzymują prawie trzykrotnie mniej pieniędzy niż opiekunowie dzieci z niepełnosprawnością. 

- Choć sam jestem osobą niepełnosprawną, po przyjściu do ministerstwa jestem zaskoczony i przytłoczony skalą tego problemu – powiedział pełnomocnik.

Przy okazji zaznaczył, że kwestia świadczeń dla opiekunów jest poza jego oficjalnymi kompetencjami, w dużej mierze określonymi przez Ustawę o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.

Pełnomocnik powiedział też, że choć jego resort popiera wyrównanie świadczeń, to samo to poparcie i działania jego jako pełnomocnika, to o wiele za mało. 

- Wyrównanie świadczeń gdy jedno wynosi 620, a drugie 1830 złotych to są dziesiątki miliardów złotych. Dlatego nie wystarczy, że pani minister jest za tym. Sprawa musi dotknąć ministerstwa finansów – powiedział pełnomocnik. 

Reforma orzecznictwa. Konsultacje jeszcze w tym roku 

Paweł Wdówik zauważył, że kwestia świadczeń to jedna z tych spraw, które wymagają reformy orzecznictwa. A prace nad nią trwają już od 2016 roku. 

- Liczymy, że jeszcze tej jesieni uda nam się upublicznić projekt ustawy orzeczniczej i przekazać go do konsultacji społecznych – obiecał wiceminister rodziny, pracy i polityki społecznej. 

Poinformował on, że póki co trwają konsultacje między ZUS a Biurem Pełnomocnika ds. Osób Niepełnosprawnych w sprawie szczegółowych zapisów ustawy. Ta zaś, zdaniem pełnomocnika, ma wiele zalet. Jak choćby opis funkcjonalny niepełnosprawności oparty na ICF. Pozwoli to na precyzyjne określenie tego, w jakim stopniu dana osoba jest zależna od innych i jak intensywnego wsparcia potrzebuje. To pomoże zarówno osobom najbardziej aktywnym, ale też tym, które określane są jako najmniej samodzielne. 

Przy okazji Paweł Wdówik zapewnił, że nowe orzecznictwo wcale nie ma na celu masowego „uzdrawiania” i odbierania orzeczeń o niepełnosprawności. 

Środki bezpośrednio do osoby z niepełnosprawnością, a nie jej opiekuna 

Celem, i to dalekosiężnym, nakreślonym przez pełnomocnika, jest zmiana całego systemu wsparcia tak, by pieniądze przypisane były nie do opiekuna, ale do samej osoby z niepełnosprawnością. To pozwoli zlikwidować problem progów dochodowych, ale też sprawi, że opiekunowie będą mogli podjąć pracę bez strachu przed utratą świadczenia. Ma to się stać jeszcze w tej kadencji parlamentu. 

Jedna z uczestniczek wideoczatu zapytała o sytuację dorosłych osób z autyzmem, które trafiają do domów pomocy społecznej, gdzie są skazywane na regres i wegetację. 

- Osoby z autyzmem nie powinny być w DPS!  – odpowiedział stanowczo pełnomocnik rządu.

Podkreślił, że sytuacja osób z autyzmem jest jednym z priorytetów jego działań. Wiceminister ma świadomość tego, że obecnie funkcjonujące rozwiązania – jak choćby przyjęte w zeszłym roku Środowiskowe Domy Samopomocy typu „D” są niewystarczające. Stąd stworzenie w ramach Funduszu Solidarnościowego programu Centrów Opiekuńczo-Mieszkalnych. 

Deinstytucjonalizacja albo „unia zakręci kurek”

Przy tej okazji nie mogło zabraknąć tematu deinstytucjonalizacji, czyli odejścia od opieki opartej na wielkich instytucjach, jak np. DPS-y na rzecz usług świadczonych w społecznościach lokalnych. 

- Przyjęcie strategii deinstytucjonalizacji jest niezbędne, by Polska otrzymała pieniądze w ramach funduszy unijnych. Dlatego ona po prostu musi być przyjęta i zaakceptowana przez Brukselę jeszcze w tym roku – zauważył Paweł Wdówik. 

W odpowiedzi na inne pytanie pełnomocnik powiedział, że czymś absolutnie nie do przyjęcia jest to, że wciąż jeszcze środki unijne kierowane są na budowę wielkich DPS-ów. 

Jednym z elementów budowania systemu opartego na świadczonych lokalnie usługach są programy realizowane w ramach Funduszu Solidarnościowego. Oprócz wspomnianych Centrów Opiekuńczo-Mieszkalnych, są to programy dotyczące opieki wytchnieniowej i usług asystenckich. Ich problemem, zdaniem pełnomocnika, jest to, że po środki przeznaczone na te usługi niezbyt chętnie sięgają samorządy. 

Samorządy nie chcą opieki wytchnieniowej

- Dlatego zmniejszyliśmy środki dla samorządów i uruchomiliśmy równoległe programy dla organizacji pozarządowych. W przeciwieństwie do samorządów zainteresowanie świadczeniem usług asystenckich jest ogromne – powiedział pełnomocnik.

Odniósł się w ten sposób do zarzutów, że rząd obciął wydatki na program opieki wytchnieniowej i usług asystenckich. Przy okazji poinformował też, że 4 września zostanie ogłoszony program „Opieki Wytchnieniowej” skierowany do organizacji pozarządowych, które zdają się być bardziej zainteresowane prowadzeniem tego typu usług niż samorządy. 

Ale to nie koniec planów pełnomocnika, dotyczących wspierania osób z niepełnosprawnością i ich opiekunów. 

- Docelowo od 2022 roku chcemy wpisać do ustawy usługi asystenckie i opiekę wytchnieniową jako obowiązki samorządów. I tak jak samorządy mają obowiązek prowadzenia szkół, tak samo będą musiały zapewnić usługi asystenckie i opiekę wytchnieniową – obiecał wiceminister.

Pułapka rentowa odejdzie do przeszłości? 

Podczas wideoczatu nie mogło zabraknąć też tematu rynku pracy – a zwłaszcza pułapki rentowej. 

- Mamy gotowe przepisy dotyczące pułapki rentowej, chcielibyśmy zająć się tym od strony legislacyjnej jeszcze we wrześniu. Mamy policzone koszty likwidacji pułapki rentowej i są one zaskakująco niskie. I jest to rzecz, którą najszybciej uda się nam załatwić – zapowiedział wiceminister Wdówik. 

W mniej optymistycznym tonie odniósł się on do sprawy zatrudnienia osób z niepełnosprawnością w urzędach państwowych i samorządowych. 

Urzędy nie zatrudniają 

- Kwestia zatrudnienia osób z niepełnosprawnością w administracji woła o pomstę do nieba. Ale nie mamy realnych narzędzi do tego, by zobligować urzędy, by to zmieniły – zauważył Paweł Wdówik. – Pewien wojewoda powiedział mi, że jest potworny opór i strach przed zatrudnianiem osób z niepełnosprawnością wśród pełnosprawnych pracowników – dodał. 

Według obserwacji pełnomocnika, instytucje publiczne mają po prostu wpisane w budżet kary na PFRON. Z drugiej zaś strony nie mogą one korzystać ze środków PFRON dostępnych choćby dla firm prywatnych. 

- Myślimy nad zmianą prawa tak, by umożliwić pobieranie środków z PFRON przez administrację publiczną, choćby na dostosowanie miejsca pracy – wskazał. 

Pomoc dla osób chorujących psychicznie 

Podczas wideoczatu poruszono też m.in. kwestię osób chorujących psychicznie i ich specyficznych potrzeb, które są często niewidoczne dla polskiego systemu wsparcia. Tu Paweł Wdówik odniósł się do czasów, gdy kierował Biurem ds. Osób Niepełnosprawnych na Uniwersytecie Warszawskim. Tam spośród prawie 1600 zarejestrowanych studentów z niepełnosprawnością prawie 900 było osobami chorującymi psychicznie. 

- Skoro Pan Bóg mnie postawił w tym miejscu, to wierzę, że uda mi się wypracować rozwiązania dotyczące osób z chorobami psychicznymi na skalę ogólnopolską. Tak, by te osoby mogły normalnie godnie żyć – zaznaczył. 

Pełnomocnik: Czekam na wasze pytania 

To oczywiście nie wszystkie tematy poruszone podczas wideoczatu, który w całości dostępny jest w naszych mediach.

Wkrótce na naszym portalu pojawi się też pełen zapis tego spotkania.

Paweł Wdówik zachęcił Czytelników naszego portalu, by przesyłali mu swoje pytania pocztą elektroniczną na adres: pawel.wdowik@mrpips.gov.pl. 

Zapowiedział też, że chętnie weźmie udział w kolejnym wideoczacie z Czytelnikami naszego portalu, i to jeszcze w październiku, gdzie będzie miał okazję podzielić się konkretnymi dokonaniami.