Mróz na receptę

Krioterapia to leczenie za pomocą bardzo niskich temperatur - zwykle od -100 do -160 stopni C. Wejście do kriokomory, gdzie panuje przeraźliwe zimno, to szok dla organizmu. Ale też mobilizacja wszystkich jego sił do walki z chorobą. 

Dla kogo leczenie zimnem? Korzystanie z krioterapii miejscowej (schładzanie dwutlenkiem węgla do temperatury -75 stopni C) oraz kriokomory (chłodzonej ciekłym azotem do -160 stopni C) zaleca się cierpiącym na reumatyzm i bóle stawowe, a także po złamaniach i stłuczeniach. Zimno powoduje wzmocnienie mięśni szkieletowych, prowadzi do przekrwienia tkanek, które decyduje o szybkim gojeniu się ran i zapaleń, zmniejsza obrzęk stawów. Co najważniejsze, łagodzi ból i ułatwia prowadzenie intensywnej rehabilitacji. Krioterapia wspiera leczenie nerwic, przesileń i depresji. Niska temperatura obniża poziom lęku i nadpobudliwości, bo organizm zachowuje się jak w sytuacji zagrożenia. Zaczyna szybciej wydzielać korzystne hormony, zwłaszcza adrenalinę przyspieszającą procesy decyzyjne. Leczenie zimnem zalecane jest też osobom skłonnym do przeziębień, bo powoduje wzrost odporności organizmu. Polepsza przemianę materii i sprzyja spalaniu tkanki tłuszczowej. Krioterapia to też kosmetyka (poprawia koloryt skóry), zabieg odnowy biologicznej (opóźnia efekty starzenia) albo relaks - po seansie w kriokomorze pacjent czuje się odprężony. 

Zanim wejdziesz do komory

Postaraj się najpierw o skierowanie od swojego lekarza - będziesz mógł korzystać z zabiegów bezpłatnie. Kwalifikacji do krioterapii ogólnoustrojowej dokonuje lekarz z ośrodka dysponującego kriokomorą. Na spotkanie z nim zabierz ze sobą dokumentację choroby oraz wyniki badań - RTG, EKG, OB, jonogram, poziom glukozy we krwi, analizę moczu. Lekarz najpierw przeprowadzi wywiad na temat tolerancji na zimno oraz badania internistyczne i neurologiczne. Potem poda instrukcje z zasadami zachowania się przed zabiegiem: dokładne wytarcie skóry z potu, który po wejściu do komory natychmiast zamienia się w piekące kryształki lodu, oraz w trakcie zabiegu - prawidłowy oddech: powolny i niezbyt głęboki. Przed każdym wejściem do kriokomory mierzone jest ciśnienie krwi i tętno. Sprawdzany jest także (absolutnie wymagany podczas przebywania w kriokomorze) odpowiedni strój bawełniany lub wełniany: spodenki (dla pań też koszulka), skarpety sięgające kolan, rękawiczki i nauszniki, drewniane chodaki oraz maska na nos i usta dodatkowo wyściełana gazikami. Oczy są odkryte. Pacjenci niepełnosprawni muszą zadbać, aby każdy element wózka lub kul był odizolowany od ciała ręcznikami.  W przeciwnym razie pacjent przymarzłby do nich podczas seansu. W dzień wejścia do kriokomory nie można pić alkoholu ani przyjmować innych używek. Osoby zakwalifikowane do zabiegu podpisują zgodę na seans krioterapii. 

Jak jest w środku... Zimno!

Ale nie od razu. Najpierw chorzy prowadzeni są do przedsionka komory, gdzie w temperaturze około -6 stopni C następuje adaptacja do nowych warunków. Potem wchodzi się do komory właściwej i porusza się w niej w kółko przez około 120 do 240 sek. (2-4 min.). Przez cały czas przebywania w komorze pacjenci są w kontakcie z jej obsługą, która reaguje natychmiast w przypadkach nieprzewidzianych reakcji organizmu. W kriokomorze nie odczuwa się zimna w potocznym znaczeniu. Jest to raczej pieczenie odsłoniętych części skóry z delikatnym uczuciem kłucia tępą igłą. 

...i na zewnątrz?

Po opuszczeniu kriokomory chorzy przechodzą do pomieszczeń o temperaturze pokojowej. Ich skóra ma lekko różową barwę. Większość odczuwa gorąco - w końcu znaleźli się w miejscu o temperaturze wyższej o około 150 stopni C. Czterominutowy seans w kriokomorze wiąże się z utratą ok. 1 litra wody. Jej niedobór powinno się uzupełnić zaraz po zakończeniu zabiegu. Większość ośrodków proponuje swoim pacjentom krioterapię połączoną z kinezyterapią: 20-40-minutowym zestawem ćwiczeń pod opieką rehabilitantów.

Na co pomoże seans w kriokomorze?

• Reumatoidalne zapalenie stawów
• Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa
• Łuszczycowe zapalenie stawów
• Zmiany zwyrodnieniowe stawów i kręgosłupa
• Zmiany zwyrodnieniowe i przeciążeniowe barku - PHS, tzw. bark zamrożony itp.
• Daleko posunięte stany zwyrodnieniowe stawów dużych
• Entezopatie - np. "łokieć tenisisty", ostrogi piętowe, choroby przyczepów mięśniowych
• Choroby krążka międzykręgowego - dyskopatie, lumbago, rwa kulszowa
• Neuralgie nerwów obwodowych
• Dna moczanowa, artropatia dnawa
• Stwardnienie rozsiane
• Choroba Parkinsona
• Porażenie splotów i nerwów obwodowych
• Stany po udarze mózgu - porażenie połowicze
• Stany po operacjach na ośrodkowym układzie nerwowym
• Urazy, złamania, stany po zabiegach na narządach ruchu
• Choroby tkanek okołostawowych, ścięgien, wiązadeł
• Osteoporoza
• Fibromyalgia
• Zespół Sudecka
• Otyłość
• Zmęczenie fizyczne i psychiczne, czyli stres. 

Zapomnij o krioseansie... kiedy chorujesz na:

• Nowotwory
• Zakrzepowe zapalenie żył głębokich
• Zatory tętnic obwodowych
• Niestabilną chorobę wieńcową
• Schyłkowe okresy chorób serca, układu oddechowego, nerek
• Zaawansowane ropno-zgorzelinowe zmiany na kończynach dolnych
• Ostre infekcje
• Znaczną niedokrwistość
• Klaustrofobię
• Alergię na zimno. 

Pod szczególnym nadzorem są ludzie:

• cierpiący na zaburzenia rytmu serca
• z wadami zastawek serca
• z chorobą niedokrwienną serca
• z zespołem Raynaud
• z nadmierną potliwością skóry
• z niedoczynnością tarczycy
•  z niską tolerancją zimna
• w wieku powyżej 75 lat. 

Gdzie szukać kriokomory?

Ośrodek Profilaktyki i Rehabilitacji KREATOR, Wrocław, ul. Lotnicza 37,  tel.: 0*71 351 03 67.  Krioterapia ogólnoustrojowa - 30 zł za  1 zabieg (250 zł w karnecie za 10 zabiegów); Krioterapia miejscowa - 4 zł za  1 pole. Pacjenci ubezpieczeni w NFZ ze skierowaniem od lekarza - bezpłatnie.

Instytut Reumatologii, Warszawa,  ul. Spartańska 1, tel.: 0*22 844 42 41 w. 376.  Krioterapia ogólnoustrojowa w kriosaunie i miejscowa tylko dla pacjentów ubezpieczonych w NFZ i ze skierowaniem od lekarza.

Centrum Medyczne i Rehabilitacji KRIOSONIK, Warszawa, ul. Wysokiego 51, tel.: 0*22 811 51 73; 814 78 65.  Krioterapia ogólnoustrojowa - 33 zł za  1 zabieg (300 zł w karnecie za 10 zabiegów); Krioterapia miejscowa - 10 zł za  1 pole. Pacjenci ubezpieczeni w NFZ ze skierowaniem od lekarza - bezpłatnie.

Małopolskie Centrum Krioterapii V Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką, Kraków, ul. Wrocławska 1/3, tel.: 0*12 632 24 28.  Krioterapia ogólnoustrojowa - tylko dla pacjentów ubezpieczonych w NFZ, ze skierowaniem. Krioterpia miejscowa - 10 zł za 1 pole.

Europejska Klinika Rehabilitacji VICTORIA Lubuskie Centrum Rehabilitacji Leczniczej, Radzyń, ul. Słoneczna 51; 67-410 Sława, tel.: 0*68 356 60 02. Krioterapia ogólnoustrojowa - 25 zł za  1 zabieg, Krioterapia miejscowa - 10 zł za 1 pole. Pacjenci ubezpieczeni w NFZ ze skierowaniem od lekarza - bezpłatnie.

Tekst: Magdalena Gajda Zdjęcia: Piotr Stanisławski

Integracja 6/2004