Żyć jak inni

– Godność to nasza tarcza. Chroni nas przed niezrozumieniem i złym słowem. Chcemy pracować, kochać, podróżować, rozwijać się! Pomóżcie nam w tym! – apelują osoby z niepełnosprawnością intelektualną i zapraszają na „Pochód Godności”, który 12 maja przemaszeruje ulicami warszawskiej Starówki.

Zbiórka odbędzie się o godz. 10.30 pod Kolumną Zygmunta na Placu Zamkowym; wymarsz zaplanowano na godz. 11.00. Meta – na Rynku Nowego Miasta, gdzie odbędą się także festyn i kiermasz. Pochód organizowany jest z okazji Dnia Godności Osoby z Niepełnosprawnością Intelektualną, który obchodzimy 5 maja.

Dzień Godności Osoby z Niepełnosprawnością Intelektualną został ustanowiony w 1999 r. przez Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym (PSOUU) – jedną z najstarszych (działa od 1963 r.) i największych organizacji pozarządowych w kraju. Wywodzi się on od święta obchodzonego pod tą samą nazwą we Francji. Datę wydarzenia wybrano nieprzypadkowo.

– 5 maja obchodzony jest również Europejski Dzień Walki z Dyskryminacją Osób Niepełnosprawnych. Ustanawiając w tym samym czasie Dzień Godności, chcieliśmy podkreślić, że niepełnosprawność intelektualna, podobnie jak fizyczna lub kolor skóry, płeć czy poglądy polityczne, nie może być przyczyną dyskryminacji żadnego człowieka – mówi Joanna Janocha, prezes Zarządu Głównego Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym.

Celem Dnia Godności Osoby z Niepełnosprawnością Intelektualną jest uświadomienie społeczeństwu różnorodności osób z tym rodzajem niepełnosprawności, pokazanie ich możliwości, a także zwrócenie uwagi na bariery – edukacyjne, zawodowe, komunikacyjne, prawne, kulturalne, a przede wszystkim mentalne, które uniemożliwiają im prowadzenie normalnego życia. 

Jesteśmy tacy sami!

 – Kiedyś wybrałem się do kina. Za mną szli jacyś młodzi ludzie i wyzywali mnie: „Patrzcie! Idiota idzie film oglądać!”. Nie rozumiem dlaczego mnie obrażali. Jestem taki sam jak inni. Czytam, piszę i liczę, tylko robię to wolniej - mówi Wojciech Zieliński, 29-letni warszawiak, osoba z niepełnosprawnością intelektualną.

Pan Wojciech z zawodu jest tapicerem, ale nie znalazł pracy. Uczestniczy w zajęciach warsztatów terapii zajęciowej (WTZ). Utrzymuje się z renty socjalnej i dodatku pielęgnacyjnego. – To będzie ok. 700 zł na rękę. Mieszkam z rodzicami. Gdyby mi przyszło samemu się utrzymać, to bieda. A ja chciałbym pracę dobrą znaleźć, mieć własne mieszkanie, ożenić się, rodzinę założyć – mówi pan Wojciech. W WTZ chodzi do pracowni stolarskiej i medialnej. Lubi majsterkować, zbierać znaczki (ma ich ponad 2 tys.), grać w baseball i gry komputerowe, jeździć na rowerze, czytać książki (ulubione to: „Hamlet” Williama Szekspira i „Proces” Franza Kafki).

Osobom z niepełnosprawnością intelektualną w znalezieniu zatrudnienia pomagają m.in. trenerzy pracy, fot.: Damian Szymczak

Jego rówieśniczka i koleżanka z WTZ Joanna Hajduk, która mieszka z opiekującą się nią siostrą, jest równie aktywna. Pływa na basenie i kajakiem, próbowała jazdy konnej, maluje, układa puzzle (ok. 1,5 tys. elementów!), lubi czytać encyklopedyczne hasła, zna podstawowe zwroty z języka angielskiego i kilka znaków z języka migowego. W pracowni medialnej WTZ uczy się m.in. przeprowadzać wywiady i nagrywać audycje radiowe. Jest także uczestnikiem Ruchu Self-Adwokatów – grupy osób z niepełnosprawnością intelektualną, które są rzecznikami własnych spraw, występują w swoim własnym imieniu.

– Najbardziej nie lubię, gdy ktoś się na mnie gapi. Czuję się wtedy osaczona - mówi pani  Joanna. - Patrzę temu komuś głęboko w oczy i mówię grzecznie i wyraźnie: „Tak, proszę pani, mam zespół Downa. Tak, proszę pana, jestem niepełnosprawna intelektualnie. Ale tak jak inni zasługuję na szacunek. Nie czuję się dobrze, kiedy pani/pan przygląda mi się. Czy mogłaby pani/pan patrzeć w inną stronę?”

Osoby z niepełnosprawnością w znakomitej większości nie są, nie chcą i nie powinny być  ubezwłasnowolnione. Podobnie jak inni ludzie mają prawo uczyć się, pracować, podróżować, rozwijać swoje pasje i talenty, wstępować w związki małżeńskie, zakładać rodziny, podejmować samodzielne decyzje – także oddawać głos w wyborach i referendach. Problem w tym, że osoby sprawne często odmawiają im korzystania z tych praw i traktują je jak dzieci.

- Zdarzyło się, że urzędnik odmówił osobie z niepełnosprawnością intelektualną przyjęcia wniosku o wydanie dowodu osobistego i poprosił ją o załatwienie formalności „z kimś dorosłym”. Dla każdego młodego człowieka, zwłaszcza z tym rodzajem niepełnosprawności, to bardzo upokarzająca sytuacja - mówi Joanna Janocha.

Prezes Zarządu PSOUU wskazuje, że jest coraz więcej młodych osób z niepełnosprawnością intelektualną, które otrzymując odpowiednie wsparcie, świetnie odnajdują się w nowoczesnym społeczeństwie XXI wieku. Potrafią nie tylko korzystać z nowości technicznych (telefonów komórkowych, komputera, internetu, komunikatorów sieciowych, odtwarzaczy dźwięków i obrazów), podobnie jak ich sprawni rówieśnicy, ale również wyrażać swoje potrzeby i domagać się respektowania swoich praw.

Za mało pracy, za mało mieszkań

Rafał Ciechanowicz z Warszawy ma 27 lat. Z wykształcenia jest technikiem archiwistą. 1 grudnia 2011r. został zatrudniony (na podstawie umowy o pracę) w Biurze Podawczym Biura Rzecznika Praw Obywatelskich. Zajmuje się otwieraniem i segregowaniem korespondencji pocztowej przychodzącej do Biura RPO. Obie czynności wykonuje według ścisłych procedur. Rafał Ciechanowicz dostał tę posadę dzięki pomocy specjalistów z Centrum Doradztwa Zawodowego i Wspierania Osób Niepełnosprawnych Intelektualnie - Centrum DZWONI w Warszawie, które (podobnie jak placówki Kół PSOUU w Giżycku, Głogowie i Jarosławiu) zajmuje się aktywizacją zawodową oraz poszukiwaniem stałych miejsc pracy dla osób z niepełnosprawnością intelektualną na tzw. otwartym rynku pracy, czyli w instytucjach publicznych i firmach bez statusu zakładów pracy chronionej.

- W Polsce wciąż brakuje systemowego rozwiązania w zakresie tworzenia miejsc pracy dla osób z niepełnosprawnością intelektualną w różnym stopniu – mówi Joanna Janocha. - Wielu uczestników WTZ-ów mogłoby je opuścić i znaleźć pracę w zakładach aktywności zawodowej (ZAZ), a także na rynku otwartym. Niestety, ZAZ-ów jest tylko ok. 60 w całym kraju. Wprawdzie coraz częściej do zatrudniania pracowników z niepełnosprawnością intelektualną przekonują się pracodawcy instytucjonalni i komercyjni – małe firmy i korporacje, ale te osoby, które nie mają tyle szczęścia, co pan Rafał, wciąż pozostają bezczynne i uzależnione od pomocy społecznej. 

Inną barierą, która uniemożliwia osobom z niepełnosprawnością intelektualną samodzielne życie, jest brak odpowiednich mieszkań. 11 maja br. (piątek)  w godz. 10.00-15.00 w Akademii Pedagogiki Specjalnej, przy ul. Szczęśliwickiej 40 w Warszawie, PSOUU organizuje specjalną konferencję pt. „Godne, niezależne życie osoby z niepełnosprawnością intelektualną – wsparcie w samodzielnym mieszkaniu”.

– Podczas konferencji zostaną przedstawione różne formy mieszkalnictwa dla osób z tym rodzajem niepełnosprawności prowadzone przez koła terenowe PSOUU – m.in. rodzinne domy mieszkalne, mieszkalnictwo wspomagane, pensjonaty krótkiego pobytu, mieszkania treningowe. Niestety, takich placówek jest mało i działają zwykle na zasadach projektów pilotażowych, wciąż szukając środków finansowania stałego funkcjonowania – mówi Joanna Janocha. - W mieszkalnictwie również brakuje rozwiązań systemowych w skali całego kraju, które zapewniłyby osobom z niepełnosprawnością intelektualną usamodzielnienie się i zamieszkanie poza rodziną. Największym problemem jest  mieszkalnictwo dla osób z głęboką niepełnosprawnością intelektualną, osób dorosłych, zależnych, wymagających całkowitej opieki. Dla nich w obecnej sytuacji rozwiązaniem są tylko domy pomocy społecznej – placówki zamknięte i drogie.    

Maj miesiącem godności

Ze względu na rozległą strukturę PSOUU uroczystości związane z Dniem Godności Osoby z Niepełnosprawnością Intelektualną organizowane są w Polsce przez cały maj. Centralne obchody, organizowane przez Zarząd Główny PSOUU, odbywają się w Warszawie. Ponieważ w tym roku 5 maja był dniem kończącym długi majowy weekend, Stowarzyszenie przeniosło warszawskie uroczystości na 11 i 12 maja.

Obchody Dnia Godności Osoby z Niepełnosprawnością Intelektualną odbywają się pod honorowym patronatem prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Bronisława Komorowskiego. Patronat nad wydarzeniem sprawują także rzecznik praw obywatelskich prof. Irena Lipowicz i Stowarzyszenie „Barwy Kultury” (patronat artystyczny), a opiekę medialną -telewizyjna Dwójka.

Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym prowadzi działania na rzecz blisko 25 tysięcy osób (w każdym wieku) z głębszą niepełnosprawnością intelektualną i niepełnosprawnościami sprzężonymi. Osób, które zwykle nie znajdują wsparcia (z zakresu m.in.: wczesnej interwencji, edukacji, terapii, rekreacji i dostępu do kultury, aktywizacji zawodowej, zatrudnienia wspomaganego) ze strony służb publicznych. Stowarzyszenie udziela też pomocy (w różnych formach) rodzinom osób z niepełnosprawnością intelektualną. 

Projekt „Dzień Godności Osoby z Niepełnosprawnością Intelektualną 2012” został dofinansowany ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.

Szczegółowy program  "Pochodu Godności”

12 maja 2012 r. godz. 10.30-17.30, Warszawa;
Start: Plac Zamkowy, meta: Rynek Nowego Miasta

- godz. 10.30 - zbiórka na Placu Zamkowym pod Kolumną Króla Zygmunta III Wazy;

- godz. 11.00 - start „Pochodu Godności”; przemarsz w towarzystwie Orkiestry Dętej Ochotniczej Straży Pożarnej z Pułtuska;

- godz. 11.30 - dotarcie na Rynek Nowego Miasta i koncert orkiestry;
- godz. 11.40-12.00 - powitanie gości przez organizatorów;

- godz. 12.00-16.00 - występy artystyczne - w tym m.in.:
 

• Zespół "November Project"
• Teatr Dźwięku - PSOUU Biskupiec
• Integracyjna Orkiestra Perkusyjna - PSOUU Giżycko
• Teatr Biuro Rzeczy Osobistych - PSOUU Gdynia
• Klub Sportowy SECURA - pokaz judo - PSOUU Elbląg
• pokaz mody - PSOUU Kołobrzeg
• występ zespołu ludowego - PSOUU Bytom

- godz. 16.00-17.30 - występ gwiazdy: Ivan Komarenko z zespołem

- godz. 11.00-17.30 - kiermasz wyrobów artystycznych wykonanych przez osoby z niepełnosprawnością intelektualną.

Obchody Dnia Godności Osoby z Niepęłnosprawnością Intelektualną odbęda się także w Biskupcu, Głogowie, Koszlainie, Krośnie, Kutnie, Myślenicach, Lesznie, Ostródzie, Pabianicach, Przemyślu, Suwałkach i Tarnowie. Pobierz program lokalnych wydarzeń (.doc., 0,52 MB)