Powrót  
|
POLITYKA WSPÓLNOTOWA
UE WOBEC OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH
Jeszcze do niedawna w politykach wspólnotowych,
które należy odróżnić od polityk poszczególnych Państw Członkowskich
problematyka niepełnosprawności nie była obecna. Nie było bowiem w
Traktacie Europejskim odpowiednich zapisów, które dawałyby prawne
podstawy do podejmowania działań w tym zakresie.
W latach 1980-1990 przyjmowano różnego
rodzaju rezolucje i deklaracje. Wśród nich należy wskazać na Rezolucję
Rady Unii Europejskiej z 1981 roku w sprawie integracji społecznej
osób niepełnosprawnych na szczeblu wspólnotowym, Rekomendację Rady
z 1986 roku w sprawie zatrudniania osób niepełnosprawnych, Rezolucję
Rady z 1990 roku w sprawie integracji dzieci i młodzieży niepełnosprawnej
w systemie szkolnym oraz Rezolucję Rady "Równouprawnienie i możliwości
dla osób niepełnosprawnych - Nowa Strategia Wspólnoty".
Problematyka niepełnosprawności dominowała
w programach wspólnotowych, takich jak Helios czy Horizon, bądź była
elementem programów dotyczących edukacji (Sokrates, Leonardo da Vinci)
i innych.
Przez wiele lat polityka wobec osób
niepełnosprawnych była związana z wypłacaniem zasiłków finansowych,
bądź wspomagana specjalnymi usługami w izolowanych miejscach czy w
realizowanych programach.
W ostatnich latach dominuje przekonanie,
że takie działanie jest niewystarczające i nie prowadzi do integracji
i niezależności.
Na szczeblu Wspólnoty określono nowy
cel, którym jest identyfikacja i eliminacja wszystkich barier, stanowiących
przeszkody w równym dostępie do praw i w pełnym uczestnictwie we wszystkich
dziedzinach życia .
Jakkolwiek polityka wyrównywania szans
osób niepełnosprawnych pozostaje nadal w domenie poszczególnych Państw
Członkowskich, to od chwili wejścia w życie Traktatu Amsterdamskiego
w 1999 roku powstały prawne postawy zobowiązujące instytucje Wspólnoty
do działań na rzecz osób niepełnosprawnych.
Zapis Artykuł 13 Traktatu, który zakazuje
wszelkiej dyskryminacji, upoważnia Komisję Europejską do przygotowania
i przedstawienia Radzie i Parlamentowi projektów konkretnych działań
w tym obszarze. Po raz pierwszy "niepełnosprawność" została wprost
wymieniona w Traktacie, wraz ze wskazaniem na potrzebę przeciwdziałania
dyskryminacji.
Na tej podstawie, w listopadzie 1999
roku, Komisja przygotowała projekt dyrektywy w sprawie równego traktowania
w zatrudnianiu. Dyrektywa (2000/78) ustanawiająca ogólne ramy w zakresie
równouprawnienia w zatrudnianiu została przyjęta 27 listopada 2000
roku. Zakazuje ona bezpośredniej i pośredniej dyskryminacji.
Dyskryminacja pośrednia dotyczy sytuacji,
kryteriów lub działań, które, mimo że są neutralne, stawiają osobę
niepełnosprawną w pozycji gorszej od innych. Pracodawca jest zobowiązany
do podjęcia działań w celu usunięcia skutków takich sytuacji.
Zakaz dyskryminacji, który został wprowadzony
przez Dyrektywę, dotyczy:
• warunków dostępu do zatrudnienia
• dostępu do wszystkich typów i poziomów szkolenia zawodowego
• warunków zatrudnienia, w tym wynagrodzeń i zwolnień
• członkostwa w rozmaitych organizacjach zawodowych.
Pracodawca jest zobowiązany do "rozsądnego
dostosowania" miejsca pracy do potrzeb osób niepełnosprawnych.
Państwa Członkowskie powinny wprowadzić
do 2 grudnia 2003 roku. W szczególnych sytuacjach mogą wnioskować
o 3-letni okres przejściowy.
Współpraca pomiędzy Komisją Europejską
a Państwami Członkowskimi, zapewnienie pełnego uczestnictwa osób niepełnosprawnych
i włącznie kwestii niepełnosprawności w główny nurt polityki UE to
elementy Europejskiej Strategii Wobec Osób Niepełnosprawnych .
Kwestia niepełnosprawności jest znacząco
obecna w Europejskiej Strategii Zatrudnienia .
Została ona ustalona w trakcie posiedzenia
Rady Europejskiej w Luksemburgu w 1997 roku.
W ramach tej Strategii (zrewidowanej
w 2003 roku) opracowywane są dokumenty stanowiące wyznacznik działań
Państw Członkowskich w dziedzinie zatrudnienia. Są to:
• Wytyczne w Sprawie Zatrudnienia
• Wspólny Raport w Sprawie Zatrudnienia
• Rekomendacje dla Państw Członkowskich.
Wytyczne w Sprawie Zatrudnienia to
dokument przygotowany przez Komisję Europejską i uchwalony przez Radę
Unii Europejskiej. Określa cele i kierunki działań Państw Członkowskich
w dziedzinie zatrudniania. Aktualny dokument, uchwalony 22 lipca 2003
roku, precyzuje trzy zasadnicze cele i zawiera dziesięć wytycznych.
Cele wskazane w Wytycznych to:
• pełne zatrudnienie
• poprawa jakości i wydajności pracy
• wzmocnienie spójności i włączenia społecznego.
Największe znaczenie dla osób niepełnosprawnych
mają dwie Wytyczne. Wytyczna 1 - Aktywne i zapobiegawcze środki skierowane
do bezrobotnych i nieaktywnych
W ramach tej Wytycznej, Państwa Członkowskie
są zobowiązane do zapewnienia każdej osobie bezrobotnej nowego startu
(szkolenia, praktyki, zatrudnienia lub innych) w okresie 6 (młodzież)
lub 12 (dorośli) miesięcy od utraty pracy. Specjalną uwagę należy
skierować na osoby napotykające szczególne trudności na rynku pracy.
Wytyczna 7 - Promocja integracji i
przeciwdziałanie dyskryminacji na rynku pracy
Na podstawie Wytycznych, Państwa Członkowskie
przedstawiają Narodowe Plany Działań w Dziedzinie Zatrudnienia. Od
momentu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej będziemy mieli również
obowiązek opracowania takiego planu. Warto już teraz zastanowić się,
jakie miejsce powinno w nim znaleźć zatrudnianie osób niepełnosprawnych.
Narodowy Plan Działań nie jest tylko
deklaracją. Komisja Europejska ocenia jego realizację, a wyniki tej
oceny zawarte zostają we Wspólnym Raporcie w Sprawie Zatrudnienia
.
Na podstawie tego Raportu powstają
Rekomendacje dla każdego z Państw Członkowskich.
Często zawierają one krytyczne uwagi
i konkretne zalecenia do wykonania.
Od 2001 roku Państwa Członkowskie są
zobowiązane również do przygotowania Narodowych Planów Działań przeciw
Ubóstwu i Społecznemu Wykluczeniu (National Action Plans against Poverty
and Social Exclusion) . Ocenie realizacji tych planów służy przyjęty
przez Radę Europejską system wskaźników. Z uwzględnieniem tych wskaźników
co roku publikowana jest swego rodzaju "tabela wyników" Państw Członkowskich.
Na tej podstawie można ocenić skuteczność polityki i działań rządów.
Unia Europejska postrzegana jest powszechnie
jako obszar dostatku, stabilności i bezpieczeństwa. Nie ominęły jej
jednak poważne zagrożenia i problemy, które, nierozwiązane, mogą stać
się zarzewiem kryzysu.
Państwo opiekuńcze, które z dumą określane
jest jako fundament europejskiego modelu społecznego, wiąże się z
wysokimi kosztami finansowymi. Ogromne nakłady ponoszone w celu zapewnienia
odpowiedniego poziomu zabezpieczenia społecznego nie przynoszą spodziewanych
rezultatów w postaci pełnego zatrudnienia, powszechnego dostępu do
usług zdrowotnych, spójności społecznej.
Utrzymujące się wysoki poziom bezrobocia
(bliska 10%, a w niektórych krajach 15%), starzenie się społeczeństwa,
rosnące zapotrzebowanie na drogie usługi medyczne powodują, że system
zabezpieczenia społecznego staje się powoli niewydolny. Zaledwie 60%
ludności w wieku produkcyjnym pracuje zawodowo, wcześniejsze emerytury
i świadczenia społeczne wymagają coraz większych nakładów. Zmiana
proporcji pomiędzy liczbą zatrudnionych (płacących m.in. podatki i
składki emerytalne) a liczbą emerytów i świadczeniobiorców może być
w perspektywie 10 lat przyczyną załamania się systemów emerytalnych.
Ocenia się, że same tylko Niemcy potrzebują ponad 3 mln nowych pracowników
rocznie dla podtrzymania obecnej proporcji.
Gospodarka europejska, oparta na tradycyjnych
technologiach, obciążona wysokimi kosztami pracy przegrywa w konfrontacji
ze Stanami Zjednoczonymi i Japonią, w których wskaźnik zatrudnienia
przekracza 70%, a poziom bezrobocia wynosi zaledwie 4%.
Niewątpliwie kraje Unii Europejskiej
poradziły sobie z problemem ubóstwa.
Przeznaczając znaczne kwoty (średnio
28% PKB przeznaczone jest na wydatki socjalne) zapewniono osłony i
gwarancje dochodowe dla najuboższej części społeczeństwa. Nie osiągnięto
jednak efektu w postaci aktywnego wydostawania się ze sfery zależności
od zasiłków z pomocy społecznej.
Powiększający się obszar wykluczenia
społecznego, marginalizacji związanej z brakiem wykształcenia, długotrwałym
bezrobociem i przestępczością jest jednym z najczęściej sygnalizowanych
problemów społecznych UE.
Nowe wyzwania dla gospodarki niesie
globalizacja, zastosowanie nowych technologii, w tym szczególnie związanych
z informatyką. Pojawiające się nowe zawody, uelastycznienie form zatrudnienia,
praca "na odległość" zmieniają tradycyjne relacje pracownik-pracodawca,
wymagając ewolucji tradycyjnych form dialogu społecznego.
W kontekście omawianych zagrożeń i
wyzwań, Unia Europejska potrzebuje nowej, wieloletniej strategii.
Rewolucji gospodarczej musi towarzyszyć modernizacja systemów zabezpieczenia
społecznego. Jest to warunek osiągnięcia stabilnego rozwoju gospodarczego,
a jednocześnie społecznej spójności.
Taką strategię, na lata 2000-2010, przyjęła Rada Europejska na posiedzeniu
szefów państw i rządów w marcu 2000 roku w Lizbonie. Dokument ten
nosi nazwę: Strategia Lizbońska .
Dotychczas Unia Europejska polegała
na wspólnotach gospodarczych, pozostawiając politykę społeczną w gestii
państw członkowskich. Ostatnie tendencje do większej konsolidacji,
których wyrazem są chociażby unia monetarna oraz wspólna polityka
zagraniczna i bezpieczeństwa pokazują mechanizm wprowadzania do kompetencji
wspólnotowych coraz nowych obszarów. Polityka społeczna nie będzie
tu wyjątkiem. W Lizbonie uzgodniono nową metodę otwartej koordynacji
, która jest swego rodzaju dynamicznym instrumentem zarządzania Unią
Europejską. Daje ona możliwość kształtowania polityki wspólnotowej
w obszarach, w których dotychczas było to ograniczone.
Elementami otwartej metody koordynacji
są:
• ustalenia wspólnotowych wytycznych wraz z terminarzami osiągania
poszczególnych celów
• opracowywanie wskaźników, które pozwalają na ocenę skuteczności
działań
• wdrażanie wytycznych do każdej polityki narodowej i regionalnej
• monitorowanie i ocena działań podejmowanych przez Państwa Członkowskie.
Podstawowym celem przygotowanej na
dziesięć lat Strategii Lizbońskiej jest wypracowanie najbardziej konkurencyjnej,
opartej na wiedzy, dynamicznej światowej gospodarki, która może utrzymywać
tempo wzrostu, wraz z towarzyszeniem większej liczby kwalifikowanych
miejsc pracy i jednocześnie zapewnić spójność społeczną.
Osiągnięcie tego celu wymaga utrzymania
dobrych wskaźników ekonomicznych, promocji reform gospodarczych w
dziedzinie konkurencji i innowacyjności, przekształceń w kierunku
gospodarki opartej na wiedzy.
W dokumencie końcowym szczytu w Lizbonie
Rada przyjęła pakiet bardzo konkretnych działań. Zostały one pogrupowane
w obszary gospodarcze i społeczne.
W ramach działań gospodarczych wymienia się:
• zapewnienie powszechnego dostępu do nowoczesnych technologii pod
hasłem: "Społeczeństwo informacyjne dla wszystkich"
• utworzenie Europejskiego Obszaru Badań i Innowacji
• stworzenie warunków sprzyjających powstawaniu i rozwojowi małych
i średnich przedsiębiorstw
• przeprowadzenie reform gospodarczych mających na celu zapewnienie
pełnego funkcjonowania rynku wewnętrznego
• poprawa skuteczności i integracja rynków finansowych
• koordynacja polityk makroekonomicznych
• zapewnienie odpowiedniej jakości finansów publicznych.
W zakresie polityki społecznej Strategia
Lizbońska zakłada przebudowę europejskiego modelu społecznego poprzez
inwestowanie w ludzi i tworzenie aktywnego państwa opiekuńczego .
Oznacza to m.in.:
• zwiększenie rocznych nakładów przeznaczanych na rozwój zasobów ludzkich
• zmniejszenie do 2010 roku o połowę liczby osób w wieku 18-24 lat,
których edukacja kończy się na poziomie gimnazjum
• tworzenie lokalnych ośrodków ze szkołami, instytucjami naukowymi
i firmami, z dostępem do Internetu
• określenie ram dla uzyskiwania nowych, podstawowych umiejętności
w zakresie technologii informacyjnej, przedsiębiorczości, języków
obcych, umiejętności społecznych
• ułatwienie swobody przemieszczania się studentów i nauczycieli,
m.in. likwidacja przeszkód we wzajemnym uznawaniu dyplomów i kwalifikacji.
Strategia zakłada również:
• rozwój aktywnej polityki zatrudnienia
• przebudowe zabezpieczenia społecznego
• promocję włączenia społecznego.
Zgodnie z zaleceniami zawartymi w Strategii
Lizbońskiej, Prezydencja* (półroczne, rotacyjne "przewodnictwo" Unii
Europejskiej) Francuska przedstawiła stworzony na podstawie projektu
Komisji z 28 czerwca 2000 roku dokument Europejska Agenda Społeczna
. Propozycje zawarte w Agendzie przekładają strategiczne cele określone
w traktacie szczytu w Lizbonie na konkretne działania. Europejski
Model Społeczny musi sprostać wyzwaniom związanym przede wszystkim
z bezrobociem, wykluczeniem społecznym, starzeniem się społeczeństwa,
dysproporcjami pomiędzy regionami, globalizacją i rozwijającym się
społeczeństwem informacyjnym. Poważną próbę dla spójności społecznej
i gospodarczej jest proces rozszerzenia UE. Agenda ma zapewnić możliwość
sprostania tym wyzwaniom.
DZIAŁANIA WYNIKAJĄCE
Z AGENDY
Zwiększenie liczby kwalifikowanych
miejsc pracy:
• wzrost aktywnego zatrudnienia poprzez poprawę polityki na rzecz
pogodzenia obowiązków rodzinnych z pracą zawodową
• zwiększenie dostępu do zatrudnienia dla niepełnosprawnych, długotrwałe
bezrobotnych, osób starszych i mniejszości narodowych
• wzmocnienie i kontynuacja strategii zatrudniania
• poprawa warunków zatrudnienia
• przeciwdziałanie długotrwałemu bezrobociu poprzez wczesną identyfikację
problemu i poprawę zdolności do zatrudnienia
• poprawa dostępu do kształcenia i szkolenia ustawicznego
• zwiększenie mobilności obywateli UE poprzez likwidację barier ograniczających
przemieszczanie się studentów, nauczycieli, uznawanie kwalifikacji,
poprawę dyrektyw dotyczących prawa do osiedlania się.
Równowaga pomiędzy elastycznością a bezpieczeństwem na rynku pracy:
• włączenie pracowników w proces zarządzania poprzez informację i
konsultacje
• wsparcie małych i średnich przedsiębiorstw
• współpraca pomiędzy instytucjami inspekcji pracy
• ustanowienie Europejskiego Centrum Monitorowania Zmian
• wzmacnianie dialogu makroekonomicznego
• uzupełnienie legislacji dotyczącej czasu pracy.
Walka z ubóstwem i wykluczeniem społecznym:
• wprowadzenie narodowych, 2-letnich programów walki z ubóstwem i
wykluczeniem społecznym
• zapewnienie minimalnego dochodu gwarantowanego i ocena postępu w
tym zakresie
• wzmacnianie polityki antydyskryminacyjnej.
Modernizacja zabezpieczenia społecznego:
• kontynuacja współpracy pomiędzy Państwami Członkowskimi w celu podtrzymania
stabilności systemów zabezpieczenia społecznego
• analiza zdolności utrzymania poziomu świadczeń i usług zdrowotnych.
Promocja równouprawnienia:
• wzmocnienie udziału kobiet w procesie decyzyjnym
• ustanowienie Europejskiego Instytutu Równouprawnienia
• promocja równości w warunkach płacowych.
Wzmocnienie aspektów polityki społecznej w kontekście rozszerzenia
i polityki zagranicznej:
• organizacja regularnej wymiany informacji i poglądów na temat wszystkich
aspektów polityki społecznej związanych z rozszerzeniem, przy udziale
partnerów społecznych
• dostarczanie pomocy dla krajów kandydujących, aby mogły osiągnąć
cele zawarte w Europejskiej Strategii Zatrudnienia, szczególnie w
kwestii walki z ubóstwem i wykluczeniem społecznym.
• wzmocnienie roli dialogu społecznego na poziomie narodowym
• współpraca z organizacjami pozarządowymi w krajach kandydujących
• integracja międzynarodowych celów polityki społecznej
• wzmocnienie społecznego wymiaru we współpracy międzynarodowej.
Istotną rolę w polityce Unii Europejskiej odgrywają Programy i Inicjatywy
Wspólnotowe .
W ramach samego tylko programu Horizon finansowanych było 1700 projektów.
Obecnie programy i inicjatywy, które
mają szczególne znaczenie dla osób niepełnosprawnych, to:
• Wspólnotowy Program Przeciwdziałania Społecznemu Wykluczeniu (75
mln euro na lata 2002-2006)
• Wspólnotowy Program Przeciwdziałania Dyskryminacji (98,4 mln euro
na lata 2001-2006)
• Inicjatywa Wspólnotowa "Equal" (3 mln euro na lata 2000-2006)
• "Pobudzenie do zatrudnienia" (10 mln euro na rok 2003)
Europejska Strategia Zatrudnienia jest
finansowana ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego , którego
budżet na lata 2000-2006 wynosi 60 mln euro.
Należy pamiętać, że uczestnictwo w
programach wymaga własnego (państwowego, regionalnego, lokalnego lub
prywatnego) wkładu finansowego.
Instytucje Europejskie , do których
należą: Rada Europejska, Rada Unii Europejskiej, Parlament Europejski,
Komisja Europejska, Komitet Ekonomiczno-Społeczny, Komitet Regionów
, poza aktami prawnymi, przyjmują i publikują komunikaty, rezolucje
i rekomendacje.
Dokumenty te mają znaczenie polityczne
i informacyjne. Wśród tych, które odnoszą się do osób niepełnosprawnych,
należy wymienić:
• Komunikat Komisji Europejskiej w sprawie równych możliwości dla
osób niepełnosprawnych (1996)
• Rezolucja Rady UE w sprawie równouprawnienia osób niepełnosprawnych
(1996)
• Rezolucja Rady UE w sprawie równouprawnienia osób niepełnosprawnych
w dziedzinie zatrudnienia (1999)
• Komunikat Komisji Europejskiej "W stronę Europy wolnej od barier
dla osób niepełnosprawnych" (2000)
• Rezolucja Rady UE w sprawie poprawy dostępu osób niepełnosprawnych
do społeczeństwa opartego na wiedzy (2003)
• Rezolucja Rady UE w sprawie równouprawnienia niepełnosprawnych uczniów
i studentów w dostępie do edukacji (2003)
• Rezolucja Rady UE w sprawie dostępu osób niepełnosprawnych do instytucji
i aktywności kulturowych (2003)
• Rezolucja Rady UE w sprawie promocji zatrudnienia i integracji społecznej
osób niepełnosprawnych (2003)
W styczniu 2003 roku Komisja Europejska przedstawiła komunikat: W
kierunku instrumentu prawnego Narodów Zjednoczonych w sprawie promocji
i ochrony praw i godności osób niepełnosprawnych . Komunikat zawiera
stanowiska Komisji Europejskiej w toczącej się w Organizacji Narodów
Zjednoczonych debacie na temat konwencji w sprawie osób niepełnosprawnych.
Komisja uważa, że taki instrument prawny jest potrzebny, jakkolwiek
powinien on raczej scalać istniejące standardy praw człowieka w odniesieniu
do osób niepełnosprawnych, niż wprowadzić nowe uprawnienia. Komisja
zapowiada przygotowanie projektu rezolucji Rady Europejskiej w sprawie
upoważnienia jej do reprezentowania Unii w negocjacjach na forum Organizacji
Narodów Zjednoczonych.
W grudniu 2000 roku, w trakcie posiedzenie Rady Europejskiej w Nicei,
ogłoszono Kartę Praw Podstawowych . W Artykule 21 Karty znajduje się
zapis o zakazie wszelkiej dyskryminacji ze względu na niepełnosprawność.
Artykuł 26 uznaje prawo osoby niepełnosprawnej do korzystania ze środków
zapewniających jej należność, społeczną i zawodową integrację oraz
uczestnictwo w życiu społecznym.
W grudniu 2002 roku Rada UE przyjęła decyzję o ustanowieniu roku 2003
Europejskim Rokiem Osób Niepełnosprawnych . Celem tej decyzji jest
promocja równości praw i dążność do uczestnictwa osób niepełnosprawnych
w życiu społecznym.
Zaproponowana przez Komisję Europejską idea Europejskiego Roku Osób
Niepełnosprawnych uzyskała aprobatę Parlamentu Europejskiego, Komitetu
Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów. Głównymi aktorami wydarzeń
związanych z obchodami Roku są organizacje pozarządowe, skupiające
osoby niepełnosprawne na lokalnym, regionalnym, narodowym i wspólnotowym
poziomie. Tysiącom spotkań i dyskusji towarzyszyła kampania medialna
sprzyjająca działaniom na rzecz integracji osób niepełnosprawnych.
Celem Państw Członkowskich było przełożenie idei Europejskiego Roku
na wymierne rezultaty. Niemcy, Holandia, Austria, i Belgia wprowadziły
do swoich systemów prawnych zapisy antydyskryminacyjne. Irlandia przejęła
regulacje dotyczące niezależnego życia i edukacji osób niepełnosprawnych.
Dania, Szwecja, Finlandia, Portugalia, Grecja i Hiszpania ogłosiły
narodowe plany działań na rzecz integracji osób niepełnosprawnych.
Polskie organizacje pozarządowe, jakkolwiek pozbawione jeszcze na
obecnym etapie wsparcia finansowego UE, znakomicie włączyły się w
obchody Europejskiego Roku.
Komisja Europejska przywiązuje wielka wagę do tego, aby rezultaty
Europejskiego Roku Osób Niepełnosprawnych wykroczyły poza czasowe
ramy roku 2003. W tym celu, 30 października 2003 roku opublikowano
Komunikat KE - Równe szanse dla osób niepełnosprawnych: Europejski
Plan Działania . Przedstawia on program działań, mających na celu
dalsze włączanie osób niepełnosprawnych do społeczeństwa i gospodarki
w poszerzonej Unii Europejskiej. Zakłada on:
• pełne wdrożenie dyrektywy 2000/78 o równouprawnieniu w zatrudnianiu
• dalsze wprowadzanie problematyki niepełnosprawności do polityki
UE
• zapewnienie wszelkiej dostępności.
Plan Działań obejmuje lata 2004-2010 i ma charakter kroczący. Oznacza
to przyjmowanie krótkookresowych, dwuletnich programów, których realizacja
będzie oceniana w specjalnych raportach. Pierwszy etap, przewidziany
na lata 2004-2005, składa się z czterech elementów. Należą do nich:
• dostęp i pozostanie w zatrudnieniu
• kształcenie ustawiczne, wspierające zatrudnienie, rozwój osobisty
oraz aktywne uczestnictwo osób niepełnosprawnych
• wykorzystanie potencjału nowoczesnych technologii do zapewnienia
równości szans i mobilności w gospodarce
• zapewnienie dostępu do budynków publicznych.
Inicjatywa Komisji Europejskiej - Europejski Plan Działania zasługuje
na szczególną uwagę. Jest bowiem próbą przełamania dotychczasowego,
deklaratywnego podejścia na rzecz tworzenia konkretnych strategii,
których istotnym elementem jest ocena osiąganych rezultatów.
W proces przygotowywania programów,
artykułowania potrzeb, jak również monitorowania skutków podjętych
działań, poza instytucjami sektora publicznego, włączeni są przedstawiciele
pracodawców, związków zawodowych i organizacje pozarządowych. Wśród
tych ostatnich szczególną role odgrywa Europejska Platforma Socjalna
Organizacji Pozarządowych i Europejskie Forum Niepełnosprawności.
W marcu 2002 roku w Madrycie, podczas Europejskiego Kongresu Osób
Niepełnosprawnych, w którym uczestniczyło ponad 600 osób z 34 państw,
uchwalono Deklarację Madrycką . Oceniając obecną sytuację osób niepełnosprawnych,
często dotkniętych ubóstwem, dyskryminacją i społecznym wykluczeniem,
Deklaracja wzywa do zapewnienia osobom niepełnosprawnym niezależnego
życia w pełnej integracji ze społeczeństwem.
Z powyższego opisu wynika wniosek, że kwestia niepełnosprawności,
jakkolwiek nadal pozostaje w kompetencjach poszczególnych Państw Członkowskich,
w coraz większym stopniu przenika na poziom Wspólnoty Europejskiej.
Istotne znaczenie dla zatrudnienia osób niepełnosprawnych ma polityka
konkurencji, a w szczególności zasady pomocy państwa dla przedsiębiorstw.
Ta kwestia wchodzi w obszar wspólnego rynku, gdzie przepisy są bardzo
szczegółowe. Generalnie pomoc państwa, według Artykułu 87(1) Traktatu
o Wspólnocie Europejskiej jest sprzeczna z zasadami wolnego rynku.
Dopuszcza się jednak wyjątki od tej reguły. Jednym z nich jest pomoc
osób niepełnosprawnych.
Warunki dopuszczające pomoc państwa w zatrudnianiu i ustalające jego
zasady zostały określone w Rozporządzeniu Komisji Nr 2204/2002 z 5
grudnia 2002 roku w sprawie stosowania Artykułów 87 i 88 Traktatu
o Wspólnocie Europejskiej do pomocy państwa w zatrudnianiu.
Rozporządzenie dotyczy tworzenia miejsc pracy, zatrudniania, dodatkowych
kosztów związanych z zatrudnieniem osób niepełnosprawnych. Definiuje
pojęcie osoby niepełnosprawnej jako "posiadającej rozpoznane, poważne,
fizyczne, umysłowe lub psychiczne uszkodzenia (bądź uznanej za niepełnosprawną
na podstawie prawa narodowego)".
Na potrzeby Rozporządzenia przyjęto definicję zatrudnienia chronionego.
Podsumowując działania Unii Europejskiej wobec osób niepełnosprawnych
w dziedzinie zatrudnienia, można stwierdzić, że podejmowane są one
w czterech obszarach:
• przeciwdziałanie dyskryminacji na podstawie Artykułu 13 Traktatu
o Wspólnocie Europejskiej
• włączenie problematyki zatrudnienia osób niepełnosprawnych do Europejskiej
Strategii Zatrudnienia
• włączenie problematyki niepełnosprawności do Strategii Lizbońskiej
• regulacja warunków pomocy państwa w zatrudnianiu niepełnosprawnych.
Niewątpliwie ze względu na omówione wyżej wyzwania, przed którymi
stoi Unia Europejska, problematyka niepełnosprawności, a w szczególnie
edukacji, zatrudnienia i włączenia społecznego, będzie w najbliższej
przyszłości istotnym przedmiotem działań Wspólnoty. Problematyka niepełnosprawności
jest również obecna w dyskutowanym na forum Konferencji Międzyrządowej
projekcie Konstytucji Europejskiej. W projekcie Konstytucji znajdują
się zapisy o zakazie wszelkiej dyskryminacji, w tym ze względu na
niepełnosprawność.
|
 |